Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Metaphors of Elementary School Students Related to The Lesson and Teachers of Religious Culture and Moral Knowledge

Yıl 2019, , 29 - 51, 15.06.2019
https://doi.org/10.18505/cuid.518013

Öz

This
study seeks to investigate the perceptions of elementary school 4th
grade students related to the lesson and teachers of religious culture and
moral knowledge via metaphors. In this study, the phenomenological design, one
of the qualitative research designs, was used. Data was analysed through
content analysis, and the study group was comprised of 234 elementary school 4th
grade students. The sampling of the study was determined through criterion
sampling, which is one of the purposeful samplings. The data of the study were
collected via a semi-structured form composed of two questions asked as
“Religious culture and moral knowledge lesson is like … because …” and
“Religious culture and moral knowledge teacher is like … because …”.  The analysis of metaphors was conducted
considering the stages including data encoding and extraction, the compilation
of sample metaphor image, the development of themes/categories, the
configuration of data based on codes and themes, the reliability and validity
analyses of data, carrying out quantitative data entries and analyses and
interpreting findings of the study. Considering the results of the study as a
whole, it was determined that the metaphors developed by elementary school 4th
grade students were largely positive related to the lesson and teachers of
religious culture and moral knowledge. 

Summary: Metaphors are tools that try to clarify how people see life, the
environment in which they live, phenomena, events and objects with different
metaphors. Metaphor can also be described as meaning or experiencing something
according to something else. It can be said that metaphors are mental images
that help individuals to perceive their environment and to illuminate complex
structures. Metaphors are tools that describe abstract events, facts,
principles and rules using concrete expressions, examples and similes. Some of
the basic functions of metaphors can be counted in the fact that a large number
of data, revealing, interpreting, transferring information, discerning new
knowledge and eliminating uncertainties. Metaphors have the characteristics of
being simulation tools that make complex structures understandable, diversify
perceptions about education, describe the roles of teachers and reveal the
views of teachers and students about education.

The aim of the current study is to examine the perception and reactions of 4th grade Elementary
School students about the lesson and teachers of Religious Culture and Moral
Knowledge through metaphors based on their experiences. The metaphors produced
for the teacher and the lesson have the potential to give important ideas about
the students' perceptions about educational activities. From this point of
view, the aim of this study is to analyse the students’ perspectives about
education and teaching practices by questioning the meaning that the students
develop in their emotions and thoughts about the lesson and the teacher of
Religious Culture and Moral Knowledge.

There
is no scientific study relating students’ perceptions of Religious Culture and
Moral Knowledge lessons and teachers. This makes the current study unique.
Considering that the perceptions of the students are formed especially during
the elementary and secondary school periods, it can be said that the
perceptions of the students about the lessons and teachers at early ages are
necessary and important. It is thought that this study will contribute to the
literature in terms of students' perceptions about a lesson and the teacher of
the lesson by means of metaphors. It is thought that the fact that metaphors
produced by the students in the scope of this research are answers to the
questions of “what kind of teacher” and “what kind of lesson.”

The
current study used the phenomenological pattern among qualitative research
designs. The study group consists of 234 elementary school 4th grade
students. The study group was determined by criterion sampling method. Data was
collected through a structured form consisting of two questions (“Religious
culture and moral knowledge lesson is like … because …” and “Religious culture
and moral knowledge teacher is like … because …”.) and the data obtained in the
research was analysed by content analysis. Analysis of participants’ metaphors
was done by taking into account the steps of coding and sorting the data,
compiling the sample metaphor image, developing the themes/categories,
arranging the data according to the codes and themes, conducting validity and
reliability analysis of the data, quantitative data entry and analysis, and
interpreting the findings.

In the
research, it was found out that the students produced 46 metaphors related to
the lesson of Religious Culture and Moral Knowledge and the most frequently
repeated metaphor related to the lesson was “the love of Allah” metaphor. It
was determined that the metaphors produced in the category of the lesson of
Religious Culture and Moral Knowledge were gathered in 6 categories and the
category with the highest frequency was the category of  “Peaceful lesson”. Regarding the teachers of
Religious Culture and Moral Knowledge, it was found out that the participants
produced 52 metaphors and the most frequently repeated metaphor related to the
teacher was the metaphor of “Hoca” (teacher).
The metaphors produced for the teacher of Religious Culture and Moral Knowledge
were gathered in 7 categories and the category with the highest frequency in
these categories was “the Peaceful Teacher” category.

Metaphors
produced in relation to the lesson of Religious Culture and Moral Knowledge can
be considered as snapshots of the aims, content, learning-teaching processes
and measurement-evaluation activities of the lesson. The metaphors produced
about the lesson can determine the direction of the attention of preparers and
decision makers in these subjects by pointing to the importance of the lesson,
the importance that the student attach to the lesson, their emotions towards
the lesson, the students' interests and expectations of the lesson. Metaphors
produced by students in this study can be evaluated as answers given to the
question of “what kind of lesson?” Metaphors produced about the teacher of
Religious Culture and Moral Knowledge are important tools that reveal who the
teachers are, where they stand, how they teach and how they are defined. The
metaphors produced by the students can be considered as definitions from another
point of view, which will enable the teacher to recognize himself/herself in
many ways and to recognize him/herself more impartially. In this study,
metaphors produced by the students can be evaluated as answers to the question
“what kind of teacher?”















When
the results of the research are evaluated as a whole, it is seen that the 4th
grade students' metaphors about the lesson and teacher of Religion Culture and
Moral Knowledge are generally positive. In this context, it can be said that
the students have positive perceptions and thoughts about the lesson and the
teacher. The less negative metaphors and explanations show that the students
also have negative feelings and thoughts about the lesson and the teacher.
Considering the fact that students' positive feelings and thoughts about the
lesson and the teacher have a significant effect on the success of the
students, precautions should be taken to eliminate negative perceptions of the
students by evaluating the negative metaphors about the lesson and the teacher
of Religious Culture and Moral Knowledge in detail.

Kaynakça

  • Akyüz, Niyazi. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Din Anlayışı Ölçeği Üzerine Bir Pilot Araştırma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43/1 (2002): 123-134.
  • Arslan, Metin – Bayrakçı, Mustafa. “Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının Eğitim-Öğretim Açısından İncelenmesi.” Millî Eğitim Dergisi 171 (2006): 100-108.
  • Asiye, Toker-Gökçe – Turgay, Bülbül. “Okul Bir İnsan Bedenidir: Meslek Lisesi Öğrencilerinin Okul Algılarına Yönelik Bir Metafor Çalışması”. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/1 (2014): 81.
  • Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “Din Öğretiminde Öğretmenin Rolü ve Din Dersi Öğretmeni Yeterlilikleri (Türkiye Örneği)”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/1 (2011): 5-13.
  • Aydın, İnayet – Pehlivan, Ahmet. “Türkçe öğretmeni adaylarının “Öğretmen” ve “Öğrenci” kavram-larına ilişkin kullandıkları metaforlar.” Turkish Studies 5/3 (2010): 818-842.
  • Aydoğdu, Elif. İdeal Okul Algılarının Metaforlar (Mecazlar) Yardımıyla Analizi. Yüksek Lisans Te-zi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2008.
  • Balcı, Ayşe. Metaphorical Images of School: School Perceptions of Students, Teachers and Parents From Four Selected Schools (in Ankara). Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 1999.
  • Ben-Peretz, Miriam – Mendelson, Nili – Kron, Friedrich. ”How Teachers in Different Educational Contexts View Their Roles.” Teaching and Teacher Education 19/2 (2003): 277-290.
  • Bilgin, Beyza. Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Ankara: Gül Yayıncılık, 2001.
  • Black, Ali. “Picturing Experience: Metaphor As Method, Data and Pedagogical Resource”. Ed. War-ren Midgley, Karen Trimmer, Andy Davies, 26-50. Metaphors for, in and of
  • Education Research. UK: Camb-ridge Scholars Publishing, 2013.
  • Black, Max. “More About Metaphor”. Metaphor and Thought, Ed. A. Ortony. 19-41. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.
  • Bloom, Benjamin S. İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2016.
  • Boyatsiz, Richard E. Thematic Analysis and Code Development: Transforming Qualitative İnforma-tion. CA: Sage Publications, 1998.
  • Burak, Durmuş. “4. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı Kazanımlarının Bloom ve Revize Edilmiş Bloom Taksonomilerine Göre Değerlendirilmesi”. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 11/21 (2017): 44-58.
  • Büyüköztürk, Şener – Çakmak, Ebru Kılıç – Akgün, Özcan Erkan – Karadeniz, Şirin – Demirel, Fun-da. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2017.
  • Cerit, Yusuf. “Öğretmen Kavramı ile İlgili Metaforlara İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 6/4 (2008): 693-712.
  • Christians, Clifford G. “Ethick Politics İn Qualitative Research”. Ed. Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, Handbook of Qualitative Research. CA: Sage Inc, 2011.
  • Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. trc. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir. Ankara: Siyasal Kitapevi, 2016.
  • Çelikten, Mustafa. “Kültür ve Öğretmen Metaforları”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü-sü Dergisi 21/2 (2006): 269-283.
  • Ekiz, Durmuş – Koçyiğit, Zehra. “Sınıf Öğretmenlerinin ‘Öğretmen’ Kavramına İlişkin Metaforları-nın Tespit Edilmesi”. Kastamonu Eğitim Dergisi 21/2 (2013): 439-458.
  • Ekiz, Durmuş. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 2009.
  • Ekiz, Durmuş. İlköğretimde Fen Bilimi Öğretimi ve Öğrenimi. Trabzon: Derya Kitabevi, 2001.
  • Erdoğan, Emine. Tanrı Algısı, Dini Yönelim Biçimleri ve Dindarlığın Psikolojik Dayanıklılıkla İliş-kisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
  • Fraenkel, Jack R - Wallen, Norman E. - Hyun, Helen. H. How to Design and Evaluate Research in Education. New York: McGraw-Hill, 2011.
  • Guerrero, María C. – Villamil, Olga S. “Metaphorical Conceptualizations of ESL Teaching and Lear-ning". Language Teaching Research 6/2 (2002): 95-120.
  • Kaya, Mevlüt. “İlköğretim ve Ortaöğretim Öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine Kar-şı Tutumları”. OMU İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/13 (2001): 43-78.
  • Kaya, Mevlüt. Din Eğitiminde İletişim ve Dini Tutum. Samsun: Etüt Yayını, 1998.
  • Kaymakcan, Recep. “Türkiye’de Din Eğitimi Politikaları Üzerine Düşünceler”. Ekev Akademi Der-gisi 10/27 (2006): 21-36.
  • Kıral, Erkan. “Öğretmen Adaylarının Algılarına Göre Öğretmen Metaforları”. Adnan Menderes Üni-versitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 6/1 (2015): 57-65.
  • Lincoln, Yvonna S. – Guba, Egon G. Naturalistic Inquiry. CA: Sage Publications, 1985.
  • Martı́nez, Marı́a A. – Sauleda, Narcı́s - Huber Güenter L. “Metaphors as Blueprints of Thinking About Teaching And Learning”. Teaching and Teacher Education 17/8 (2001): 965–977.
  • McEntee-Atalianis, Lisa J. “The Role of Metaphor in Shaping the Identity and Agenda of the United Nations: The Imagining of an International Threat”. Discourse & Communication 5/4 (2011): 393-412.
  • MEB, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayını, 2018.
  • Midgley, Warren – Trimmer, Karen. “Walking the labyrinth: A Metaphorical Understanding of App-roaches to Metaphors for, in and of Education Research”. Ed. Warren Midgley, Karen Trimmer, Andy Da-vies, Metaphors for, in and of Education Research. UK: Cambridge Scholars Publishing, 2013.
  • Miles, Matthew B. – Huberman, Michael A. – Saldana, Jhonny. Qualitative Data Analysis: A Met-hods Sourcebook. CA: Sage Publications, 2014.
  • Oğuz, Aytunga. “Öğretmen Adaylarına Göre Ortaöğretim Öğretmenlerini Temsil Eden Metaforlar”. Milli Eğitim Dergisi 182 (2009): 36-56.
  • Oxford, Rebecca –Tomlinson, Stephen – Barcelos, Ana - Harrington, Cassandra – Lavine, Roberta - Saleh, Amany – Longhini, Ana. “Clashing Metaphors About Classroom Teachers: Toward A Systematic Typology for the Language Teaching Field”. System 26/1 (1998): 3-50.
  • Pertie, Hugh G. – Oshlag, Rebecca S. “Metaphor and learning”. Ed. Andrew Ortony. 579-609. Camb-ridge: Cambridge University Press, 1993.
  • Saban, Ahmet – Koçbeker, Beyhan Nazlı – Saban, Aslıhan. “Öğretmen Adaylarının Öğretmen Kav-ramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 6/2 (2006): 461-522.
  • Saban, Ahmet. “Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2/2 (2004): 131-155.
  • Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2016.
  • Semerci, Çetin. “Program Geliştirme Kavramına İlişkin Metaforlarla Yeni İlköğretim Programlarına Farklı Bir Bakış”. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 31/1 (2007): 139-154.
  • Şahin, Ahmet – Sabancı, Ali. “Pedagojik Formasyon Öğrencilerinin Maarif Müfettişlerine İlişkin Al-gıları: Metafor Çalışması”. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi 9/1 (2018): 83-101.
  • Taşgın, Adnan – İleritürk, Duygu – Köse, Erdoğan. “Ortaokul Öğrencilerinin “Türkçe Dersi” ve “Türkçe Öğretmeni”ne İlişkin Metaforları”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 7/1 (2018): 397-410.
  • Tepebaşılı, Fatih. Metafor Yazıları. Konya: Çizgi Kitabevi, 2013.
  • Yıldırım, Ali – Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayın-ları 2016.
  • Yıldız, İlhan. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Zorunlu mu Kalmalı, Yoksa Seçmeli mi Olmalı”, TÜBAV Bilim Dergisi 2/2 (2009): 243-256.
  • Yob, Iris M. “Thinking Constructively With Metaphors”. Studies in Philosophy and Education 22 (2003): 127-138.

İlkokul Öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenine İlişkin Metaforları

Yıl 2019, , 29 - 51, 15.06.2019
https://doi.org/10.18505/cuid.518013

Öz

Bu araştırmada, ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin Din Kültür ve Ahlak
Bilgisi dersine ve bu dersin öğretmenine ilişkin algılarını metaforlar
aracılığıyla incelemek amaçlanmıştır. Bu çalışmada nitel araştırma
desenlerinden fenomenolojik (olgubilim) desen kullanılmıştır. Verilerin
analizinde içerik analizi tekniği kullanılan araştırmanın çalışma grubunu,
ilkokul dördüncü sınıfta okuyan 234 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın
örneklemi amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemiyle
belirlenmiştir. Araştırmada veriler, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi …
gibidir/benzerdir; çünkü …”, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi öğretmeni …
gibidir/benzerdir; çünkü …” biçiminde sorulmuş iki sorudan oluşan
yapılandırılmış bir formla toplanmıştır. Katılımcıların geliştirdikleri
metaforların analizi; verilerin kodlanması ve ayıklanması, örnek metafor imgesi
derlenmesi, temaların/kategorilerin geliştirilmesi, verilerin kodlara ve
temalara göre düzenlenmesi, verilerin geçerlik ve güvenirlik analizlerinin
yapılması, nicel veri girişlerinin ve analizlerinin yapılması ve bulguların
yorumlanması aşamaları dikkate alınarak yapılmıştır. Araştırma sonuçları bir
bütün olarak değerlendirildiğinde, ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin Din Kültürü
ve Ahlak Bilgisi dersi ile bu dersin öğretmenine ilişkin ortaya koydukları
metaforların genelde olumlu yönde olduğu tespit edilmiştir.

Özet: Metaforlar, insanların hayatı, içinde
yaşadıkları çevreyi, olguları, olayları ve nesneleri nasıl gördüklerini farklı
benzetmelerle açıklığa kavuşturmaya çalışan araçlardır. Metafor, herhangi bir
şeyi başka bir şeye göre anlamlandırmak veya deneyimlemek olarak da
açıklanabilir. Metaforların bireylerin çevrelerini algılamalarına ve karmaşık
yapıları aydınlatmalarına yarayan zihinsel imgeler olduğu söylenebilir.
Metaforlar soyut olay, olgu, ilke ve kuralları somut ifadeler, örnekler ve
benzetmeler kullanarak açıklayan araçlardır. Çok sayıda verinin, bilginin
ortaya çıkarılmasını, yorumlanmasını, aktarılmasını, yeni bilginin fark
edilmesini sağlaması ve belirsizlikleri ortadan kaldırması metaforların bazı
temel işlevleri arasında sayılabilir. Metaforların, karmaşık yapıları anlaşılır
kılan, eğitimle ilgili algıları çeşitlendiren, öğretmenlerin rollerini
betimleyen, öğretmen ve öğrencilerin eğitime ilişkin görüşlerini ortaya çıkaran
benzetim araçları olma özellikleri bulunmaktadır.

Bu çalışmada, ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin, deneyimlerine bağlı olarak
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine ve bu dersin öğretmenine ilişkin zihin
dünyalarında oluşturdukları algı ve tepkilerinin metaforlar aracılığıyla
derinlemesine incelenmesi amaçlanmıştır. Bir ders ve bu dersin öğretmeniyle
ilgili üretilen metaforlar, öğrencilerin eğitim-öğretim faaliyetlerine ilişkin
algıları hakkında önemli fikirler verme potansiyeli taşımaktadır. Bu noktadan
hareketle, bu çalışmada öğrencilerin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine ve bu
dersin öğretmenine ilişkin duygu ve düşünce dünyalarında oluşturdukları
anlamları sorgulayarak, eğitim-öğretim uygulamalarına ilişkin bakış açılarının
analiz edilmesi hedeflenmektedir.

İlkokul öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi ve bu dersin
öğretmeni hakkındaki algılarını metaforlar aracılığıyla irdeleyen akademik
çalışmaya rastlanmamış olması bu çalışmayı özgün kılmaktadır. Eğitimde
öğrencilerin algılarının özellikle ilkokul ve ortaokul dönemlerinde oluştuğu
dikkate alındığında, öğrencilerin derslere ve öğretmenlere ilişkin algılarının
erken yaşlarda tespit edilmesinin gerekli ve önemli olduğu söylenebilir. Bu
çalışmanın, öğrencilerin bir derse ve o dersin öğretmenine ilişkin algılarını
metaforlar aracılığıyla ortaya koyması bakımından literatüre katkı sağlayacağı
düşünülmektedir. Bu araştırma kapsamında öğrenciler tarafından üretilen
metaforların, “nasıl bir öğretmen?” ve “nasıl bir ders?” sorularına verilmiş
cevaplar olmasının da araştırmaya ayrı bir önem kattığı düşünülmektedir.

Bu çalışmada nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik (olgubilim)
desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 234 ilkokul dördüncü sınıf
öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt
örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Araştırmada veriler, iki sorudan (“Din
Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi … gibidir/benzerdir; çünkü …”, “Din Kültürü ve
Ahlak Bilgisi Dersi öğretmeni … gibidir/benzerdir; çünkü …”)  oluşan yapılandırılmış bir form aracılığıyla
toplanmış ve araştırmada elde edilen verilerin analizinde içerik analizi
tekniği kullanılmıştır. Katılımcıların geliştirdikleri metaforların analizi;
verilerin kodlanması ve ayıklanması, örnek metafor imgesi derlenmesi,
temaların/kategorilerin geliştirilmesi, verilerin kodlara ve temalara göre düzenlenmesi,
verilerin geçerlik ve güvenirlik analizlerinin yapılması, nicel veri
girişlerinin ve analizlerinin yapılması ve bulguların yorumlanması aşamaları
dikkate alınarak yapılmıştır.

Araştırmada, öğrencilerin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine ilişkin
toplam 46 metafor ürettikleri ve derse ilişkin olarak en sık tekrarlanan
metaforun ise “Allah sevgisi” metaforu, 
olduğu; Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine ilişkin üretilen
metaforların 6 kategoride toplandığı ve bu kategoriler içerisinde en yüksek frekansa
sahip kategorinin ise “Huzur veren bir ders” kategorisi olduğu belirlemiştir.
Katılımcıların Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenine ilişkin olarak ise
toplam 52 metafor ürettikleri ve öğretmene ilişkin en sık tekrarlanan metaforun
ise “Hoca”, metaforu olduğu; Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenine ilişkin
üretilen metaforların 7 kategoride toplandığı ve bu kategoriler içerisinde en
yüksek frekansa sahip kategorinin ise “Huzur veren öğretmen” kategorisi olduğu
tespit edilmiştir.

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine ilişkin olarak üretilmiş olan
metaforlar, dersin amaçlarının, içeriğinin, öğrenme-öğretme süreçlerinin ve
ölçme-değerlendirme faaliyetlerinin birer kare çekilmiş fotoğrafları olarak
değerlendirilebilir. Ders hakkında üretilen metaforlar, dersin önemini, öğrenci
tarafından ne kadar önemsendiğini, hangi yönünün sevilip sevilmediğini,
öğrencilerin derse yönelik istek ve beklentilerini ortaya çıkararak, öğretim
programı hazırlayıcıların ve bu konulardaki karar vericilerin dikkatlerinin
yönünü belirleyebilir. Bu araştırmada öğrenciler tarafından üretilmiş olan
metaforlar, öğrenci gözüyle “nasıl bir ders?” sorusuna verilmiş cevaplar olarak
da değerlendirilebilir. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenine ilişkin olarak
üretilmiş olan metaforlar, öğretmenlerin kim olduklarını, nerede durduklarını,
nasıl öğrettiklerini ve nasıl tanımlandıklarını ortaya çıkaran önemli
araçlardır. Öğrenciler tarafından üretilmiş olan metaforlar, öğretmenlerin bir
başka göz/gözler tarafından tanımlanmaları anlamına gelir ki bu da öğretmenin
birçok açıdan kendisinin farkına varmasını ve kendisini daha tarafsız olarak
tanımasını sağlayacaktır. Bu araştırmada öğrenciler tarafından üretilmiş olan
metaforlar, “nasıl bir öğretmen?” sorusuna verilmiş cevaplar olarak da
değerlendirilebilir.















Araştırma sonuçları bir bütün olarak değerlendirildiğinde, ilkokul
dördüncü sınıf öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi ile bu dersin
öğretmenine ilişkin ortaya koydukları metaforların genelde olumlu yönde olduğu
görülmektedir. Bu bağlamda, öğrencilerin söz konusu derse ve dersin öğretmenine
yönelik olumlu algılara sahip oldukları, hem ders hem de dersin öğretmeni
hakkında olumlu düşünceler taşıdıkları söylenebilir. Çok fazla olmamakla
birlikte bazı metaforların ve bazı metafor açıklamalarının olumsuz olması, bazı
öğrencilerin derse ve dersin öğretmene ilişkin bir kısım olumsuz duygu ve
düşüncelere sahip olduklarını da göstermektedir. Öğrencilerin derse ve dersin
öğretmenine yönelik olumlu duygu ve düşünceler içerisinde olmalarının
başarılarının artmasına önemli oranda etki yaptığı gerçeği dikkate alınarak;
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi ve dersin öğretmeni hakkında olumsuz
metaforlar üreten öğrencilerin bu yöndeki görüş ve düşünceleri ayrıntılı olarak
değerlendirilerek olumsuz algılarının ortadan kaldırılması için gerekli önemler
alınmalıdır.

Kaynakça

  • Akyüz, Niyazi. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Din Anlayışı Ölçeği Üzerine Bir Pilot Araştırma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43/1 (2002): 123-134.
  • Arslan, Metin – Bayrakçı, Mustafa. “Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının Eğitim-Öğretim Açısından İncelenmesi.” Millî Eğitim Dergisi 171 (2006): 100-108.
  • Asiye, Toker-Gökçe – Turgay, Bülbül. “Okul Bir İnsan Bedenidir: Meslek Lisesi Öğrencilerinin Okul Algılarına Yönelik Bir Metafor Çalışması”. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/1 (2014): 81.
  • Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “Din Öğretiminde Öğretmenin Rolü ve Din Dersi Öğretmeni Yeterlilikleri (Türkiye Örneği)”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/1 (2011): 5-13.
  • Aydın, İnayet – Pehlivan, Ahmet. “Türkçe öğretmeni adaylarının “Öğretmen” ve “Öğrenci” kavram-larına ilişkin kullandıkları metaforlar.” Turkish Studies 5/3 (2010): 818-842.
  • Aydoğdu, Elif. İdeal Okul Algılarının Metaforlar (Mecazlar) Yardımıyla Analizi. Yüksek Lisans Te-zi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2008.
  • Balcı, Ayşe. Metaphorical Images of School: School Perceptions of Students, Teachers and Parents From Four Selected Schools (in Ankara). Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 1999.
  • Ben-Peretz, Miriam – Mendelson, Nili – Kron, Friedrich. ”How Teachers in Different Educational Contexts View Their Roles.” Teaching and Teacher Education 19/2 (2003): 277-290.
  • Bilgin, Beyza. Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Ankara: Gül Yayıncılık, 2001.
  • Black, Ali. “Picturing Experience: Metaphor As Method, Data and Pedagogical Resource”. Ed. War-ren Midgley, Karen Trimmer, Andy Davies, 26-50. Metaphors for, in and of
  • Education Research. UK: Camb-ridge Scholars Publishing, 2013.
  • Black, Max. “More About Metaphor”. Metaphor and Thought, Ed. A. Ortony. 19-41. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.
  • Bloom, Benjamin S. İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2016.
  • Boyatsiz, Richard E. Thematic Analysis and Code Development: Transforming Qualitative İnforma-tion. CA: Sage Publications, 1998.
  • Burak, Durmuş. “4. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı Kazanımlarının Bloom ve Revize Edilmiş Bloom Taksonomilerine Göre Değerlendirilmesi”. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 11/21 (2017): 44-58.
  • Büyüköztürk, Şener – Çakmak, Ebru Kılıç – Akgün, Özcan Erkan – Karadeniz, Şirin – Demirel, Fun-da. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2017.
  • Cerit, Yusuf. “Öğretmen Kavramı ile İlgili Metaforlara İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 6/4 (2008): 693-712.
  • Christians, Clifford G. “Ethick Politics İn Qualitative Research”. Ed. Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, Handbook of Qualitative Research. CA: Sage Inc, 2011.
  • Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. trc. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir. Ankara: Siyasal Kitapevi, 2016.
  • Çelikten, Mustafa. “Kültür ve Öğretmen Metaforları”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü-sü Dergisi 21/2 (2006): 269-283.
  • Ekiz, Durmuş – Koçyiğit, Zehra. “Sınıf Öğretmenlerinin ‘Öğretmen’ Kavramına İlişkin Metaforları-nın Tespit Edilmesi”. Kastamonu Eğitim Dergisi 21/2 (2013): 439-458.
  • Ekiz, Durmuş. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 2009.
  • Ekiz, Durmuş. İlköğretimde Fen Bilimi Öğretimi ve Öğrenimi. Trabzon: Derya Kitabevi, 2001.
  • Erdoğan, Emine. Tanrı Algısı, Dini Yönelim Biçimleri ve Dindarlığın Psikolojik Dayanıklılıkla İliş-kisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
  • Fraenkel, Jack R - Wallen, Norman E. - Hyun, Helen. H. How to Design and Evaluate Research in Education. New York: McGraw-Hill, 2011.
  • Guerrero, María C. – Villamil, Olga S. “Metaphorical Conceptualizations of ESL Teaching and Lear-ning". Language Teaching Research 6/2 (2002): 95-120.
  • Kaya, Mevlüt. “İlköğretim ve Ortaöğretim Öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine Kar-şı Tutumları”. OMU İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/13 (2001): 43-78.
  • Kaya, Mevlüt. Din Eğitiminde İletişim ve Dini Tutum. Samsun: Etüt Yayını, 1998.
  • Kaymakcan, Recep. “Türkiye’de Din Eğitimi Politikaları Üzerine Düşünceler”. Ekev Akademi Der-gisi 10/27 (2006): 21-36.
  • Kıral, Erkan. “Öğretmen Adaylarının Algılarına Göre Öğretmen Metaforları”. Adnan Menderes Üni-versitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 6/1 (2015): 57-65.
  • Lincoln, Yvonna S. – Guba, Egon G. Naturalistic Inquiry. CA: Sage Publications, 1985.
  • Martı́nez, Marı́a A. – Sauleda, Narcı́s - Huber Güenter L. “Metaphors as Blueprints of Thinking About Teaching And Learning”. Teaching and Teacher Education 17/8 (2001): 965–977.
  • McEntee-Atalianis, Lisa J. “The Role of Metaphor in Shaping the Identity and Agenda of the United Nations: The Imagining of an International Threat”. Discourse & Communication 5/4 (2011): 393-412.
  • MEB, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayını, 2018.
  • Midgley, Warren – Trimmer, Karen. “Walking the labyrinth: A Metaphorical Understanding of App-roaches to Metaphors for, in and of Education Research”. Ed. Warren Midgley, Karen Trimmer, Andy Da-vies, Metaphors for, in and of Education Research. UK: Cambridge Scholars Publishing, 2013.
  • Miles, Matthew B. – Huberman, Michael A. – Saldana, Jhonny. Qualitative Data Analysis: A Met-hods Sourcebook. CA: Sage Publications, 2014.
  • Oğuz, Aytunga. “Öğretmen Adaylarına Göre Ortaöğretim Öğretmenlerini Temsil Eden Metaforlar”. Milli Eğitim Dergisi 182 (2009): 36-56.
  • Oxford, Rebecca –Tomlinson, Stephen – Barcelos, Ana - Harrington, Cassandra – Lavine, Roberta - Saleh, Amany – Longhini, Ana. “Clashing Metaphors About Classroom Teachers: Toward A Systematic Typology for the Language Teaching Field”. System 26/1 (1998): 3-50.
  • Pertie, Hugh G. – Oshlag, Rebecca S. “Metaphor and learning”. Ed. Andrew Ortony. 579-609. Camb-ridge: Cambridge University Press, 1993.
  • Saban, Ahmet – Koçbeker, Beyhan Nazlı – Saban, Aslıhan. “Öğretmen Adaylarının Öğretmen Kav-ramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 6/2 (2006): 461-522.
  • Saban, Ahmet. “Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2/2 (2004): 131-155.
  • Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2016.
  • Semerci, Çetin. “Program Geliştirme Kavramına İlişkin Metaforlarla Yeni İlköğretim Programlarına Farklı Bir Bakış”. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 31/1 (2007): 139-154.
  • Şahin, Ahmet – Sabancı, Ali. “Pedagojik Formasyon Öğrencilerinin Maarif Müfettişlerine İlişkin Al-gıları: Metafor Çalışması”. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi 9/1 (2018): 83-101.
  • Taşgın, Adnan – İleritürk, Duygu – Köse, Erdoğan. “Ortaokul Öğrencilerinin “Türkçe Dersi” ve “Türkçe Öğretmeni”ne İlişkin Metaforları”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 7/1 (2018): 397-410.
  • Tepebaşılı, Fatih. Metafor Yazıları. Konya: Çizgi Kitabevi, 2013.
  • Yıldırım, Ali – Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayın-ları 2016.
  • Yıldız, İlhan. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Zorunlu mu Kalmalı, Yoksa Seçmeli mi Olmalı”, TÜBAV Bilim Dergisi 2/2 (2009): 243-256.
  • Yob, Iris M. “Thinking Constructively With Metaphors”. Studies in Philosophy and Education 22 (2003): 127-138.
Toplam 49 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Halil Taş 0000-0002-5219-1123

Yayımlanma Tarihi 15 Haziran 2019
Gönderilme Tarihi 25 Ocak 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2019

Kaynak Göster

ISNAD Taş, Halil. “İlkokul Öğrencilerinin Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Dersi Ile Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Öğretmenine İlişkin Metaforları”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23/1 (Haziran 2019), 29-51. https://doi.org/10.18505/cuid.518013.

Cumhuriyet İlahiyat Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.