Bir Nübüvvet Savunusu Olarak Mâverdî’nin (ö. 450/1058) Aʿlâmü’n-nübüvve Adlı Eserinin Değerlendirilmesi
Abstract
Nübüvvet, Allah-insan ve insan-evren ilişkisinin sağlıklı bir şekilde yürümesinin yollarını öğreten bir yönüyle ilâhî, başka bir yönüyle de beşerî bir kurumdur. Allah’ın varlığına yönelik itirazlarını güçlü kanıtlarla delillendiremeyen bazı din karşıtları, itirazlarını Allah’ın kelâm sıfatının bir tezahürü olan nübüvvet üzerinden yürütmüşlerdir. Nübüvveti inkâr düşüncesine karşı kelâmcılar, hadisçiler ve sîret yazarları nübüvveti savunma refleksi göstererek nübüvvetin delilleri anlamında delâ’ilü’n-nübüvve denilen literatürü oluşturmuşlardır. Bu bağlamda müellifler tarafından, inkâr hareketlerine cevap niteliği taşıyan nübüvvet delilleri toplanmak suretiyle, nübüvvet etrafındaki şüpheler izale edilerek tartışmaların önüne geçilmeye çalışılmıştır. Hz. peygamberin doğum öncesinden başlayıp ölümüne kadar geçen hayatındaki bütün olağanüstü olaylar delâil kapsamına dahil edilmiştir. İşte beşinci yüzyıl Şâfiî âlimlerinden Mâverdî, nübüvveti savunmak amacıyla yazdığı Aʿlâmü’n-nübüvve adlı eseriyle delâ’il geleneği içerisindeki yerini almıştır. Aʿlâmü’n-nübüvve, delillerinin güçlü ve kolay anlaşılır olması hasebiyle bu alanda yazılan diğer eserlere ilham kaynağı olmuş, rivâyet ve cedel metodunu bünyesinde barındırması nedeniyle de hem Delâ’ilü’n-nübüvve hem de Aʿlâmü’n-nübüvve ismiyle bilinir olmuştur.
Mâverdî eserinde, nübüvveti inkâr fikrinin temsilcileri olarak Berâhime’yi, dehrîleri ve bazı filozofları zikretmektedir. Ona göre Berâhime, Allah’ın birliğini kabul etmekle birlikte nübüvveti reddeden Hind menşeli bir topluluk, dehrîler ise, âleme ezelilik ve doğaya yaratıcılık nispet eden inkârcı bir gruptur. Mâverdî, filozofları açık bir inkardan daha ziyade onların, nübüvvete yönelik yaptıkları yorumlar nedeniyle ilhâd içerisinde zikretmektedir. Bu akımların nübüvveti inkâr düşüncesinin temelinde, aklın vahye alternatif olarak gösterilme çabaları yatmaktadır. Yahudi ve Hıristiyanlar ise, nübüvveti kabul etmekle birlikte Hz. Muhammed’in peygamberliğini inkâr eden gruplar olarak gösterilmektedir. Yahudi ve Hıristiyanların itirazları, dinlerinin neshedilme endişesinden kaynaklanmaktadır.
Mâverdî, nübüvvet kurumuna itiraz edenlere insanın maslahatı, peygamberin gerekliliği ve mûcizenin işlevi üzerinden cevap vermiştir. Buna göre kendisine nübüvvet vazifesi verilen peygamber, nübüvvetini, Allah’ın bir fiili olarak kendi elinde gerçekleşeceği hârikulâde bir olayla kanıtlar. O, aklın idrak edemediği bazı meseleleri, beşere ulaştırmak ve onların anlayışına sunmak suretiyle umumi bir maslahatı gerçekleştirir, böylece insanların dünya ve ahiret saadetini sağlayan bir rol icra eder. Mâverdî, Hz. Muhammed’in nübüvvetini ise onun ahlakı, sîreti ve mûcize haberleri üzerinden doğrulama yoluna gitmiştir. Bu minvalde Hz. Peygamber’in siretini, doğum öncesinden başlatarak nübüvveti delillendirmede ispat metodu olarak kullanmıştır.
Neticede Mâverdî’nin Aʿlâmü’n-nübüvve’deki nübüvveti ispat metodunun, kelâmcılar ve hadisçilerin yöntemlerini mezceden bir konumda bulunduğunu söylememiz mümkündür.
References
- Ak, Hâlid Abdurrrahman. “Mukaddime”. Aʿlâmü’n-nübüvve. mlf. Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî el-Mâverdî Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1414/1994.
- Âmidî, Seyfeddîn. Ġāyetü’l-merâm fî ʿilmi’l-kelâm. thk. Ahmet Ferîd el Mezîdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
- Ebkâru’l-efkâr fî uṣûli’d-dîn. thk. Ahmed Muhammed el-Mehdî. Kahire: Dâru’l-Kütüb ve’l-Vesâiki’l-Kavmiyye, 1423/2002.
- Ayğan, Fadıl. Hz. Peygamber’in Nübüvvetini Kanıtlama Açısından Beşâirü’n-nübüvve. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
- Bağdâdî, Abdülkāhir. Uṣûlü’d-dîn. İstanbul: Devlet Matbaası, 1346/1928.
- Bâkıllânî, Ebû Bekir Muhammed b. Tayyib. Kitâbü’t-Temhîd. thk. Richard J. McCarthy. Beyrut: el-Mektebetü’ş- Şarkıyye, 1957.
- el-Beyân ʿani’l-farḳ beyne’l-muʿcizât ve’l-kerâmât ve’l-ḥiyel ve’l-kehâne ve’s-siḥr ve’n-nârencât. nşr. Richard J. McCarthy. Beyrut: el-Mektebetü’ş-Şarkiyye, 1958.
- Barlak, Muzaffer. Kelâmda Nübüvvet Tartışmaları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
- Bayram, İbrahim. “Neshin Varlığını İnkâr Yoluyla Hz. Muhammed’in Nübüvvetini Reddeden Yahudilere Cüveynî’nin Cevapları”. İhya Uluslararası İslâm Araştırmaları Dergisi 8/1 (Bahar 2022), 212-239.
- Bedevi, Abdurrahman. min Târîhi’l-ilhâd fi’l-İslâm. Kahire: Sînâ li’n-Neşr 1945.
- Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyn. Delâ’ilü’n-nübüvve ve maʿrifetü aḥvâli ṣâḥibi’ş-şerîʿa. thk. Abdülmu‘tî el- Kal‘acî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1408/1988.
- Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-sahîh. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 9 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1. Basım, 1422/2001.
- Cevadî, Muhsin. Akıl Terazisinde Vahiy ve Nübüvvet. çev. Sedat Baran. İstanbul: Önsöz Yayıncılık, 2017.
- Cürcânî, Seyyid Şerif. Arapça-Türkçe Terimler Sözlüğü: Kitâbü’t-Taʿrîfât. çev. ve şrh. Arif Erkan. İstanbul: Bahar Yayınları, 1997.
- Cüveynî, İmâmü’l-Harameyn. Kitâbü’l-İrşâd. thk. Ahmet Abdurrahim Sâyıh-Tevfik Ali Vehbe. Kahire: Mektebetü’s-Sekāfeti’d-Dîniyye, 2009.
- Çelebi, Kâtip. Keşfü’ẓ-ẓunûn. neşr. Mehmet Şerafettin Yaltkaya. İstanbul: Vekâletü’l-Maârif, 1360/1941.
- Durmuş, Zülfikar. “İslâm Düşüncesinde Resûl-Nebî Ayrımı-Kur'ân Bağlamında Eleştirel Bir Yaklaşım”. Diyanet İlmi Dergi 44/3 (2008), 49-72.
- Evkuran, Mehmet. “Mâverdî’nin Düşünce Dünyası”. Doğudan Batıya Düşüncenin Serüveni. ed. Bayram Ali Çetinkaya. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
- Hamevî, Ebû Abdullah Şihâbuddîn Yâkût b. Abdullah. Muʿcemü’l-üdebâʾ. thk. İhsân Abbâs. Beyrut: Dâru’l- Garbi’l-İslâmî, 1414/1993.
- Hansu, Hüseyin. “Giriş: Kâdî Abdülcebbâr ve Tesbîtu Delâ’ili’n-Nübüvve’si”. Tesbîtu delâ’ili’n-nübüvve: Mûcizelerle Hz. Peygamber'in Hayatı. mlf. Kâdî Abdülcebbâr. çev. M. Şerif Eroğlu - Ömer Aydın. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2017.
- Kādî Abdülcebbâr b. Ahmed. el-Muġnî fî ebvâbi’t-tevḥîd ve’l-ʿadl. thk. Mahmud Muhammed Kāsım. b.y.: ed- Dâru’l-Mısriyye, ts.
- Tesbîtü delâ’ili’n-nübüvve. çev. M. Şerif Eroğlu - Ömer Aydın. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları 2017.
- Itr, Hasan Ziyâeddîn. Nübüvvetü Muhammed fi’l-Kur’ân. Haleb: Dâru’n-Nasr, 1973.
- İbn Fûrek, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen. Maḳālâtü’ş-Şeyḫ Ebi’l-Ḥasen el-Eşʿarî. thk. Ahmed Abdürrahîm es-Sâyih. Kahire: Mektebetü’s-Sekāfeti’d-Dîniyye, 2005.
- İbn Haldun. Mukaddime. çev. Halil Kendir. İstanbul: Yenişafak Abone ve Dağıtım, 2004.
- İbn Hallikân, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Muhammed. Vefeyâtü’l-aʿyân ve enbâʾü ebnâʾi’z-zamân. thk. İhsân Abbâs. Beyrut: Dâru Sâdır, 1968-1972.
- İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd. el-Fasl fi’l-milel ve’l-ehvâʾ ve’n-niḥal. çev. Halil İbrahim Bulut. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2017.
- İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-ʿArab. Beyrut: Dârü’l-Maârif, 1414 H.
- İbnü’n-Nedîm, Ebü’l-Ferec Muhammed b. İshak. el-Fihrist. çev. Ramazan Şeşen. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları 2019.
- İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn. Ṭabaḳātü’l-fuḳahâʾi’ş-Şâfiʿiyye. thk. Muhyiddîn Alî Necîb. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1992.
- İbn Teymiyye, Takıyyüddîn. en-Nübüvvât. Medine: el-Câmiatü’l-İslâmiyye bi’l-Medîneti’l-Münevvere, 1420/2000.
- İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal Râgıb. el-Müfredât fî ġarîbi’l-Kur’ân, thk. Safvân Adnân Davûdî (Dımaşk: Dâru’l-Kâlem, 1412 H.
- Kahdânî, Ali b. Muhammed Âl Nûme. “Vücûhu’l-iʿcâzi’l-beyânî ʿinde’l-Mâverdî veraddehu’l-şübehu’l- muhtemile fî Aʿlâmü’n-nübüvve”. Mecelleti’l-Câmiati’l-İslâmiyyeti li-Lüġati’-l-ʿArabiyyeti ve Âdâbihâ 2 (2022), 289-340.
- Kallek, Cengiz. “Mâverdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/180-186. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
- Kaya, Mahmut. “Ebû Bekir Râzî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/479- 487. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
- Kılavuz, Ahmet Saim. “A’lâmü’n-nübüvve”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/339. İstanbul: TDV Yayınları 1989.
- Kırış, Şemsettin. Beyhakî ve Delâ’ilü’n-nübüvvesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi 2009.
- Kur’ân Yolu. Erişim 28 Temmuz 2023. https://kuran.diyanet.gov.tr
- Kırış, Şemsettin. Beyhakî ve Delâ’ilü’n-nübüvve’si. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
- Kurtubî, Ebu Abdullah. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân ve’l-mübeyyin li-mâ teżammenehû mine’s-sünne ve âyi’l- furḳān, thk. Ahmed Berdûnî ve İbrahim Atfiş. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
- Mahmut, Abdülhalîm. Delâ’ilü’n-nübüvve. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1991.
- Mâturidî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhîd. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İSAM Yayınları, 2016.
- Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed. Aʿlâmü’n-nübüvve. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406/1986.
- el-Aḥkâmü’s-sulṭâniyye. Kuveyt: Mektebetü Dâri İbn Kuteybe, 2008.
- Müneccid, Selahaddîn. Muʿcemü mâ üllife ʿan Rasûlillâh. Beyrut: Daru’l-Kitâbi’l-Cedîd, 1982.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’s-sasîh. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
- Nebhânî, Yûsuf. Ḥüccetullâh ʿale’l-ʿâlemîn fî muʿcizâti Seyyidi’l-mürselîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1996.
- Nesefî, Ebü’l-Muîn. Tebṣiratü’l-edille fi’l-kelâm. nşr. Claude Salamé. Dımaşk: y.y., 1990.
- Nu‘mânî Şiblî. Sîretü’n-Nebî. çev. Ömer Rıza Doğrul. İstanbul: Eser Neşriyat, 1978.
- Özervarlı, M. Sait. “Yusuf b. İsmâil Nebhânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/471-472. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- “Hârikulâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/181- 183. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
- Pezdevî, Ebü’l-Yüsr. Uṣûlü’d-dîn, thk. Hans Peter Linss. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs, 1424/2003.
- Râzî, Ebû Hâtim. A’lâmü’n-nübüvve. Beyrut: Dâru’s-Sakî, 2003.
- Râzî, Ebû Bekr Zekeriyyâ. “Ebû Hâtim er-Râzî ile Ebû Bekir er-Râzî Arasında Geçen Tartışma”. Felsefe Risâleleri, haz. ve çev. Mahmut Kaya. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2016.
- Râzî, Fahreddîn. Ana Meseleleriyle Kelâm ve Felsefe: el-Muhassal. çev. Eşref Altaş. İstanbul: Klasik Yayınları, 2019.
- Taberî, Ali b. Rabben. ed-Dîn ve’d-devle. thk. Adil Nüveyhid. Beyrut: Dâru’l-Âfakı’l-Cedîde, 1393/1973.
- Sâbûnî, Nureddîn. Mâtürîdiyye Akâidi: el-Bidâye fî usûli’d-dîn. çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1991.
- Sönmez, Vecihi. “Nübüvvete Yapılan İtirazlar Bağlamında İbnü’r-Râvendî ve Nübüvveti İnkâr Düşüncesi”. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm Sempozyumu. ed. Vecihi Sönmez. Van: Ensar Yayınları, 2017.
- Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Alî b. Abdilkâfî. Ṭabaḳātü’ş-Şâfiʿiyyeti’l-kübrâ, thk. Mahmûd Muhammed et-Tanâhî - Abdulfettâh Muhammed el-Hulv. Cîze: Hicr li’t-Tıbâa ve’n-Neşr, 1413 H.
- Süyûtî, Celâleddin. el-İtḳān fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhîm. Kahire: y.y., 1394/1974.
- Şehristânî, Ebü’l-Feth Tâcuddîn. el-Milel-ve’n-niḥal, Haleb: Müessesetü’l-Halebî, ts.
- Taşköprîzâde, Ahmed b. Mustafa. Miftâḥü’s-saʿâde ve miṣbâḥü’s-siyâde. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405/1985.
- Taylan, Necip. İslâm Düşüncesinde Din Felsefeleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları, 1994.
- Teftazânî, Sa‘düddîn. Şerḥu’l-Maḳâṣıd, thk. Abdurrahman Umeyra. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1998.
- Kelâm İlmi ve İslâm Akâidi: Şerhu’l-Akâid. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları 1991.
- Tehânevî, Muhammed A‘lâ b. Alî b. Muhammed Hâmid. Keşşâfü ıṣṭılâḥâti’l-fünûn ve’l-ʿulûm. thk. Ali Dahrûc. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1996.
- Yardım, Ali. Peygamberimiz’in Şemâili. İstanbul: Damla Yayınları, 2009.
- Yavuz, Salih Sabri. İslâm Düşüncesinde Nübüvvet. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Nübüvvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/286- 291. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
- “Delâ’ilü’n-nübüvve”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/115- 117. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
- “Aʿlâmü’n-nübüvve”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/337-338. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
- Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ. thk. Şuayb el-Arnâût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.
- Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżı’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. nşr. Ebû Abdullah ed-Dânî b. Münîr Âlü Zehvî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1407 H.
- Ziriklî, Hayredîn. el-A‘lâm. b.y.: Dâru’l-İlm, 2002.
Abstract
Prophethood (nubuwwah) is a divine institution that teaches the healthy progression of relations between Allah and humans, as well as between humans and the universe. However, from another perspective, it is also considered a human institution. Some opponents of religion, lacking strong evidence to challenge the existence of Allah, direct their objections towards prophethood, which is seen as a manifestation of Allah’s attribute of speech (kalām). To counter the rejection of prophethood, scholars of theology (kalām), hadith, and Prophetic biography (sīrah) have compiled a body of literature known as Dalāʾil al-nubuwwah (Proofs of Prophethood). Their aim has been to collect proofs supporting prophethood as a response to these refutations and to dispel doubts regarding it. All extraordinary events occurring from before the birth until the death of Prophet Muhammad are considered evidence.During the fifth century, a notable figure in this tradition was the Shāfiʿī scholar al-Māwardī, who defended prophethood in his book Aʿlām al-nubuwwah (The Signs of Prophethood). Aʿlām al-nubuwwah has inspired subsequent works in this field due to its clarity and robust proofs. It became known by both names, Aʿlām al-nubuwwah and Dalāʾil al-nubuwwah, as it encompassed methods of narration and debate.
Within his work, al-Māwardī mentions figures like Barāhimah, Dahriyyah, and certain philosophers as representatives of the idea rejecting prophethood. According to him, Barāhimah, of Indian origin is a sect that denies prophethood despite accepting the unity of Allah. Dahriyyah is a denialist sect attributing eternity to the universe and creativity to nature. Al-Māwardī considers these philosophers as infidels due to their comments on prophethood rather than outright denial. The basis of these movements' idea of denying prophethood lies in their efforts to portray reason (ʿaql) as an alternative to revelation (waḥy). Jews and Christians, on the other hand, are portrayed as groups that accept the concept of prophethood, however they reject Muḥammad’s. prophecy. Their objection stems from the fear of their religions being superseded.
Al-Māwardī counters those rejecting prophethood by addressing the public interest (maṣlaḥah) of humans, the necessity of prophets, and the role of miracles. He illustrates that prophet charged with the duty of prophethood proves it through spectacular events orchestrated by Allah but carried out through his own hand. The prophet serves the public interest by conveying matters beyond human intellect and presenting them in a comprehensible manner, thereby ensuring the worldly and eternal felicity of humanity. Furthermore, he provides evidence for the Prophet Muḥammad’s prophethood through his moral character, prophetic biography, and accounts of miracles. The biography of Prophet Muhammad’s begins before his birth, and the method of proof is used to demonstrate his prophethood.
In essence, al-Māwardī’s method of proving prophethood in Aʿlām al-nubuwwah can be seen as a synthesis of the approaches used by scholars of theology and hadith.
One prominent figure in this tradition during the fifth century was the Shafi'i scholar al-Māwardī who defended prophethood through his book " ʿA'lām al-Nubuwwa" (The Signs of Prophethood). In his work, al-Māwardī mentions figures like Barahima, Dahriyya, and certain philosophers as representatives of the idea rejecting prophethood. While the Jews and Christians accept the concept of prophethood, they reject the prophecy of Muhammad (P.B.U.H). These groups attempt to present logic as an alternative to divine revelation (Wahy), as their objection stems from their concern that their religions may be abrogated.
Al-Māwardī responds to those who reject the institution of prophethood by addressing the public interest (maslaha) of humans, the necessity of prophets, and the role of miracles. He also provides evidence for Muhammad's (P.B.U.H) prophethood through his moral character, prophetic biography, and accounts of miracles. In short, al-Māwardī's method of proving prophethood in "A'lām al-Nubuwwa " can be seen as a synthesis of the approaches used by scholars of theology (Kalam) and hadith.
References
- Ak, Hâlid Abdurrrahman. “Mukaddime”. Aʿlâmü’n-nübüvve. mlf. Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî el-Mâverdî Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1414/1994.
- Âmidî, Seyfeddîn. Ġāyetü’l-merâm fî ʿilmi’l-kelâm. thk. Ahmet Ferîd el Mezîdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
- Ebkâru’l-efkâr fî uṣûli’d-dîn. thk. Ahmed Muhammed el-Mehdî. Kahire: Dâru’l-Kütüb ve’l-Vesâiki’l-Kavmiyye, 1423/2002.
- Ayğan, Fadıl. Hz. Peygamber’in Nübüvvetini Kanıtlama Açısından Beşâirü’n-nübüvve. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
- Bağdâdî, Abdülkāhir. Uṣûlü’d-dîn. İstanbul: Devlet Matbaası, 1346/1928.
- Bâkıllânî, Ebû Bekir Muhammed b. Tayyib. Kitâbü’t-Temhîd. thk. Richard J. McCarthy. Beyrut: el-Mektebetü’ş- Şarkıyye, 1957.
- el-Beyân ʿani’l-farḳ beyne’l-muʿcizât ve’l-kerâmât ve’l-ḥiyel ve’l-kehâne ve’s-siḥr ve’n-nârencât. nşr. Richard J. McCarthy. Beyrut: el-Mektebetü’ş-Şarkiyye, 1958.
- Barlak, Muzaffer. Kelâmda Nübüvvet Tartışmaları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
- Bayram, İbrahim. “Neshin Varlığını İnkâr Yoluyla Hz. Muhammed’in Nübüvvetini Reddeden Yahudilere Cüveynî’nin Cevapları”. İhya Uluslararası İslâm Araştırmaları Dergisi 8/1 (Bahar 2022), 212-239.
- Bedevi, Abdurrahman. min Târîhi’l-ilhâd fi’l-İslâm. Kahire: Sînâ li’n-Neşr 1945.
- Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyn. Delâ’ilü’n-nübüvve ve maʿrifetü aḥvâli ṣâḥibi’ş-şerîʿa. thk. Abdülmu‘tî el- Kal‘acî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1408/1988.
- Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-sahîh. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 9 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1. Basım, 1422/2001.
- Cevadî, Muhsin. Akıl Terazisinde Vahiy ve Nübüvvet. çev. Sedat Baran. İstanbul: Önsöz Yayıncılık, 2017.
- Cürcânî, Seyyid Şerif. Arapça-Türkçe Terimler Sözlüğü: Kitâbü’t-Taʿrîfât. çev. ve şrh. Arif Erkan. İstanbul: Bahar Yayınları, 1997.
- Cüveynî, İmâmü’l-Harameyn. Kitâbü’l-İrşâd. thk. Ahmet Abdurrahim Sâyıh-Tevfik Ali Vehbe. Kahire: Mektebetü’s-Sekāfeti’d-Dîniyye, 2009.
- Çelebi, Kâtip. Keşfü’ẓ-ẓunûn. neşr. Mehmet Şerafettin Yaltkaya. İstanbul: Vekâletü’l-Maârif, 1360/1941.
- Durmuş, Zülfikar. “İslâm Düşüncesinde Resûl-Nebî Ayrımı-Kur'ân Bağlamında Eleştirel Bir Yaklaşım”. Diyanet İlmi Dergi 44/3 (2008), 49-72.
- Evkuran, Mehmet. “Mâverdî’nin Düşünce Dünyası”. Doğudan Batıya Düşüncenin Serüveni. ed. Bayram Ali Çetinkaya. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
- Hamevî, Ebû Abdullah Şihâbuddîn Yâkût b. Abdullah. Muʿcemü’l-üdebâʾ. thk. İhsân Abbâs. Beyrut: Dâru’l- Garbi’l-İslâmî, 1414/1993.
- Hansu, Hüseyin. “Giriş: Kâdî Abdülcebbâr ve Tesbîtu Delâ’ili’n-Nübüvve’si”. Tesbîtu delâ’ili’n-nübüvve: Mûcizelerle Hz. Peygamber'in Hayatı. mlf. Kâdî Abdülcebbâr. çev. M. Şerif Eroğlu - Ömer Aydın. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2017.
- Kādî Abdülcebbâr b. Ahmed. el-Muġnî fî ebvâbi’t-tevḥîd ve’l-ʿadl. thk. Mahmud Muhammed Kāsım. b.y.: ed- Dâru’l-Mısriyye, ts.
- Tesbîtü delâ’ili’n-nübüvve. çev. M. Şerif Eroğlu - Ömer Aydın. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları 2017.
- Itr, Hasan Ziyâeddîn. Nübüvvetü Muhammed fi’l-Kur’ân. Haleb: Dâru’n-Nasr, 1973.
- İbn Fûrek, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen. Maḳālâtü’ş-Şeyḫ Ebi’l-Ḥasen el-Eşʿarî. thk. Ahmed Abdürrahîm es-Sâyih. Kahire: Mektebetü’s-Sekāfeti’d-Dîniyye, 2005.
- İbn Haldun. Mukaddime. çev. Halil Kendir. İstanbul: Yenişafak Abone ve Dağıtım, 2004.
- İbn Hallikân, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Muhammed. Vefeyâtü’l-aʿyân ve enbâʾü ebnâʾi’z-zamân. thk. İhsân Abbâs. Beyrut: Dâru Sâdır, 1968-1972.
- İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd. el-Fasl fi’l-milel ve’l-ehvâʾ ve’n-niḥal. çev. Halil İbrahim Bulut. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2017.
- İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-ʿArab. Beyrut: Dârü’l-Maârif, 1414 H.
- İbnü’n-Nedîm, Ebü’l-Ferec Muhammed b. İshak. el-Fihrist. çev. Ramazan Şeşen. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları 2019.
- İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn. Ṭabaḳātü’l-fuḳahâʾi’ş-Şâfiʿiyye. thk. Muhyiddîn Alî Necîb. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1992.
- İbn Teymiyye, Takıyyüddîn. en-Nübüvvât. Medine: el-Câmiatü’l-İslâmiyye bi’l-Medîneti’l-Münevvere, 1420/2000.
- İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal Râgıb. el-Müfredât fî ġarîbi’l-Kur’ân, thk. Safvân Adnân Davûdî (Dımaşk: Dâru’l-Kâlem, 1412 H.
- Kahdânî, Ali b. Muhammed Âl Nûme. “Vücûhu’l-iʿcâzi’l-beyânî ʿinde’l-Mâverdî veraddehu’l-şübehu’l- muhtemile fî Aʿlâmü’n-nübüvve”. Mecelleti’l-Câmiati’l-İslâmiyyeti li-Lüġati’-l-ʿArabiyyeti ve Âdâbihâ 2 (2022), 289-340.
- Kallek, Cengiz. “Mâverdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/180-186. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
- Kaya, Mahmut. “Ebû Bekir Râzî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/479- 487. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
- Kılavuz, Ahmet Saim. “A’lâmü’n-nübüvve”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/339. İstanbul: TDV Yayınları 1989.
- Kırış, Şemsettin. Beyhakî ve Delâ’ilü’n-nübüvvesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi 2009.
- Kur’ân Yolu. Erişim 28 Temmuz 2023. https://kuran.diyanet.gov.tr
- Kırış, Şemsettin. Beyhakî ve Delâ’ilü’n-nübüvve’si. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
- Kurtubî, Ebu Abdullah. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân ve’l-mübeyyin li-mâ teżammenehû mine’s-sünne ve âyi’l- furḳān, thk. Ahmed Berdûnî ve İbrahim Atfiş. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
- Mahmut, Abdülhalîm. Delâ’ilü’n-nübüvve. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1991.
- Mâturidî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhîd. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İSAM Yayınları, 2016.
- Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed. Aʿlâmü’n-nübüvve. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406/1986.
- el-Aḥkâmü’s-sulṭâniyye. Kuveyt: Mektebetü Dâri İbn Kuteybe, 2008.
- Müneccid, Selahaddîn. Muʿcemü mâ üllife ʿan Rasûlillâh. Beyrut: Daru’l-Kitâbi’l-Cedîd, 1982.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’s-sasîh. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
- Nebhânî, Yûsuf. Ḥüccetullâh ʿale’l-ʿâlemîn fî muʿcizâti Seyyidi’l-mürselîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1996.
- Nesefî, Ebü’l-Muîn. Tebṣiratü’l-edille fi’l-kelâm. nşr. Claude Salamé. Dımaşk: y.y., 1990.
- Nu‘mânî Şiblî. Sîretü’n-Nebî. çev. Ömer Rıza Doğrul. İstanbul: Eser Neşriyat, 1978.
- Özervarlı, M. Sait. “Yusuf b. İsmâil Nebhânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/471-472. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- “Hârikulâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/181- 183. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
- Pezdevî, Ebü’l-Yüsr. Uṣûlü’d-dîn, thk. Hans Peter Linss. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs, 1424/2003.
- Râzî, Ebû Hâtim. A’lâmü’n-nübüvve. Beyrut: Dâru’s-Sakî, 2003.
- Râzî, Ebû Bekr Zekeriyyâ. “Ebû Hâtim er-Râzî ile Ebû Bekir er-Râzî Arasında Geçen Tartışma”. Felsefe Risâleleri, haz. ve çev. Mahmut Kaya. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2016.
- Râzî, Fahreddîn. Ana Meseleleriyle Kelâm ve Felsefe: el-Muhassal. çev. Eşref Altaş. İstanbul: Klasik Yayınları, 2019.
- Taberî, Ali b. Rabben. ed-Dîn ve’d-devle. thk. Adil Nüveyhid. Beyrut: Dâru’l-Âfakı’l-Cedîde, 1393/1973.
- Sâbûnî, Nureddîn. Mâtürîdiyye Akâidi: el-Bidâye fî usûli’d-dîn. çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1991.
- Sönmez, Vecihi. “Nübüvvete Yapılan İtirazlar Bağlamında İbnü’r-Râvendî ve Nübüvveti İnkâr Düşüncesi”. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm Sempozyumu. ed. Vecihi Sönmez. Van: Ensar Yayınları, 2017.
- Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Alî b. Abdilkâfî. Ṭabaḳātü’ş-Şâfiʿiyyeti’l-kübrâ, thk. Mahmûd Muhammed et-Tanâhî - Abdulfettâh Muhammed el-Hulv. Cîze: Hicr li’t-Tıbâa ve’n-Neşr, 1413 H.
- Süyûtî, Celâleddin. el-İtḳān fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhîm. Kahire: y.y., 1394/1974.
- Şehristânî, Ebü’l-Feth Tâcuddîn. el-Milel-ve’n-niḥal, Haleb: Müessesetü’l-Halebî, ts.
- Taşköprîzâde, Ahmed b. Mustafa. Miftâḥü’s-saʿâde ve miṣbâḥü’s-siyâde. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405/1985.
- Taylan, Necip. İslâm Düşüncesinde Din Felsefeleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları, 1994.
- Teftazânî, Sa‘düddîn. Şerḥu’l-Maḳâṣıd, thk. Abdurrahman Umeyra. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1998.
- Kelâm İlmi ve İslâm Akâidi: Şerhu’l-Akâid. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları 1991.
- Tehânevî, Muhammed A‘lâ b. Alî b. Muhammed Hâmid. Keşşâfü ıṣṭılâḥâti’l-fünûn ve’l-ʿulûm. thk. Ali Dahrûc. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1996.
- Yardım, Ali. Peygamberimiz’in Şemâili. İstanbul: Damla Yayınları, 2009.
- Yavuz, Salih Sabri. İslâm Düşüncesinde Nübüvvet. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Nübüvvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/286- 291. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
- “Delâ’ilü’n-nübüvve”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/115- 117. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
- “Aʿlâmü’n-nübüvve”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/337-338. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
- Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ. thk. Şuayb el-Arnâût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.
- Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżı’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. nşr. Ebû Abdullah ed-Dânî b. Münîr Âlü Zehvî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1407 H.
- Ziriklî, Hayredîn. el-A‘lâm. b.y.: Dâru’l-İlm, 2002.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Kalam |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | December 15, 2023 |
| Submission Date | July 21, 2023 |
| Published in Issue | Year 2023Volume: 27 Issue: 2 |
Cumhuriyet Theology Journal is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY NC).