Abstract
İslam literatüründe gerek akademik merakın bir sonucu olarak gerekse de belli bir fikrî ve mezhebî kimlik açısından tenkît gayesi ile İslam toplumu içerisinde ortaya çıkan itikâdî fırkaları ve görüşleri biraraya getirme ve belli şekilde tasnif etme faaliyeti erken dönemlerden itibaren Müslüman âlimlerin ilgi duyduğu uğraşlardan biri olmuştur. Özellikle İslam ümmetinin 73 fırkaya bölüneceğini ifade eden hadisin referans alınmasıyla bu tasnifler daha sistematik ve şematik bir şekle bürünmüştür. Fırka tasnifleri gerek kullandıkları fırak malzemesi, gerekse de fırkaları tasnif ederken takip ettikleri metot ve usul bakımından birbirinden çoğu zaman farklılaşan girişimlerdir. Bu da aralarındaki kaynaklık ilişkisi, benzerlikler ve farklılıklardan hareketle belli geleneklerin varlığına dair tespit ve öneriler yapılmasını mümkün kılmaktadır.Hususen İslam’ın ilk yedi asrında vücuda getirilen ve farklı türde eserler içerisinde karşımıza çıkan fırka tasniflerini inceleyen bu çalışma fırkaları tasnif etme faaliyetinin mahiyetini ve tarihsel gelişim çizgisini tespit etmeye çalışmakta, tasnifleri takip edilen metot, kapsam, üslup ve biçim bakımından kendi içinde kategorize ederek fırka tasniflerine dair bütüncül bir tasvir ortaya koymaya çalışmaktadır. Ayrıca ulaşabildiği fırka tasniflerini metodu, biçimi, muhtevası gibi yönlerden analiz ederek ve aralarında mukayeseler yaparak fırka tasnif gelenekleri önermektedir.
References
- Gömbeyaz, Kadir. “İslam Literatüründe İtikâdî Fırka Tasnifleri”. Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2015.
Abstract
Gathering information about theological Islamic dissidents/sects and classifying and listing them in various ways as a literary genre in Islamic literature has been of interest to Muslim scholars as a result of scholarly curiosity or in the aim of criticizing and refuting their ideas from a certain ideological and theological point of view. After especially taking the ḥadīth saying that the Muslim community will divide into 73 sects as a main reference, heresiological classifications or lists became more systematic and schematic. These heresiological classifications or lists are in fact mostly different attempts in terms of material, method and style. This enables to determine and offer possible traditions of classifying and listing sects based on the similarities, differences and connections among them. This dissertation that examines heresiological classifications and lists that emerged in particularly seven centuries after the hijra and appeared in books of various literary genres tries to identify their characteristics and historical development, and categories them according to their methods, scopes, styles and contents in order to reach a holistic understanding. Also it offers possible traditions for heresiological classifications or lists after analysing and comparing the available ones.
References
- Gömbeyaz, Kadir. “İslam Literatüründe İtikâdî Fırka Tasnifleri”. Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2015.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Religious Studies |
| Journal Section | Dissertations |
| Authors | |
| Publication Date | June 15, 2016 |
| Submission Date | May 10, 2016 |
| Published in Issue | Year 2016Volume: 20 Issue: 1 |
Cited By
Ebû Mutî‘ en-Nesefî’nin (ö. 318/930) Mezhebî Kimliği
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.32950/rteuifd.1007430
Şehristânî’nin el-Milel ve’n-Nihal’ine Göre İmâmiyye’nin İmamet Nazariyesi (Farklı Mâkâlât Gelenekleriyle Kıyaslama)
e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.18403/emakalat.1244380
İslam Literatüründe İtikâdî Fırka Tasnifleri
Cumhuriyet İlahiyat Dergisi
https://doi.org/10.18505/cuid.238970
Eşʻarî Geleneğin İsmâilîlik Söylemi Ve Sosyo-Politik Temelleri (Bağdâdî Örneği)
Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
Ümüt TORU
https://doi.org/10.17120/omuifd.674876
Bir Şiî Mezhepler Tarihi Kaynağı Olarak Tebsiratu’l-Avâm
Turkish Journal of Shiite Studies
Yalçın YONCALIK
https://doi.org/10.48203/siader.736622
MAKÂLÂT ESERLERİNDEKİ BENZERLİK ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA “Kitâbu’r-redd ve Telbîsü İblîs Örneği”
e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi
Aysel ÖZTÜRK
https://doi.org/10.18403/emakalat.820896
Özgün Bir Sünnî Literatür: Türkçe Maktel-i Hüseyinler
BEÜ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ
Yunus ÖZTÜRK
https://doi.org/10.33460/beuifd.901275
Toplum Olma Bilincine Yükselişin Bir İfadesi ve Onda Var Olma Mücadelesi Olarak Mürcie
Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
Ahmet ATEŞYÜREK
https://doi.org/10.17120/omuifd.915922
Bir Coğrafyacının Gözünden Mezhepler: Maḳdisī’nin Aḥsenu’t-Teḳāsīm’inde Mezhepler Bahsinin Tahlili
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
Betül YURTALAN
https://doi.org/10.33227/auifd.886556
Mâtürîdî-Hanefî Aidiyetin Osmanlı’daki İzdüşümleri
cumhuriyet ilahiyat dergisi
Mehmet Kalaycı
https://doi.org/10.18505/cuid.261679
Yeni Bir Neşri Vesilesiyle Ebû Şekûr es-Sâlimî’nin et-Temhîd’ine Dair Notlar
İslâm Araştırmaları Dergisi
Ulvi Murat Kılavuz
https://doi.org/10.26570/isad.346794
NÛH B. MUSTAFA’NIN ŞEHRESTÂNÎ’NİN EL-MİLEL VE’N-NİHAL ESERİNİN TÜRKÇE TERCÜMESİ ÜZERİNE MUKAYESELİ BİR ÇALIŞMA
e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi
Doğan KAPLAN
https://doi.org/10.18403/emakalat.618990
Cumhuriyet Theology Journal is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY NC).