Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi

Öz

VIII. yüzyılda Endülüs’te yetişen Şâtıbî günümüzde özellikle fıkıh düşüncesine

getirdiği vizyoner bakışla tanınır. Bu bakış, dinin/İslam’ın ana hedeflerini

(külliyyâtü’ş-şerî’a veya makâsıdü’ş-şerîa) göz ardı edip tikel verilere (cüz’iyyât)

göre hüküm tesis etmenin yanlışlığı ana fikrine dayanır. En özgün yönü bu olmakla

birlikte o aslında çok yönlü bir âlim ve etkili bir davetçidir. İslamî ilimlerin

hemen her alanında ciddi eserler vermiş, sonradan ortaya çıkan bozuk dinî ve

tasavvufî telakkilere karşı toplumunu uyarmış, bu yüzden sert tepkilerle karşılaşmış

ama mücadelesini hayatı boyunca sürdürmüştür. Fakat ne gariptir ki vefatından

sonrasına ait klasik literatürde onun özgün yaklaşımlarına neredeyse hiç atıf

yapılmamış olması onun adeta unutulduğunu göstermektedir. Modern zamanlara

gelince bu defa da dillere pelesenk olan, hatta seküler hayatın kendisinin makâsıd

düşüncesine onaylatıldığı bir Şâtıbî portresi vardır.