Hadis usulünün
netameli konuları bir sıralamaya tabi tutulduğunda hiç şüphesiz “mürsel hadis”
bu listenin başlarında yer almaktadır. İslam’ın temel kaynaklarından Hz.
Peygamber’in (sa) sünnetinin habercisi konumundaki hadislerin makbullüğü
hakkında öne sürülen bazı şartlar incelendiğinde, tarihten günümüze değin
mürsel hadisler hakkında önemli tartışmaların bulunduğu görülmektedir. Şâfiî
öncesi mürsel hakkında pek ciddi bir tartışma bulunmazken Şâfiî sonrası isnadın
merkeze alınması sonucunda hadislerin muttasıl oluşuna vurgu, mürsel
rivayetlerin hücciyetini tartışmaya açmıştır. Nitekim Şâfiî sonrası oluşan
hadis usulü literatürünün öncüleri olan Hâkim, Hatîb el-Bagdâdî ve İbnü’s-Salâh
gibi alimler Şâfiî’nin izini takip ederek mürsel hadisin hücciyeti hakkında bir
takım sözler sarf etmişlerdir. İbnü’s-Salâh hadisçi olması hasebiyle mürsel
hadisi tek başına delil kabul etmemekle birlikte fakih olması hasebiyle de
metni merkeze alan ilk dönem fukahanın bakışına değer vermektedir. Bu bağlamda
İbnü’s-Salâh isnad ve metni merkeze alan her iki yaklaşıma da hak veren bir
perspektifle objektif olarak hareket ettiğini söylememiz mümkündür. İbnü’s-Salâh
sonrası hadis usulü eserlerinde mürsel özelinde mühim oranda onun takip
edilmesi İbnü’s-Salâh’ın söz konusu yaklaşımının haklılığını göstermektedir. Bu
bağlamda çalışmamızda mürsel hadisler ve mürsel kavramı çerçevesinde
İbnü’s-Salâh’ın hadis usulü literatüründeki etkisi üzerinde durulacaktır. Bu
çerçevede makalemiz İbnü’s-Salâh öncesi Mürsel, İbnü’s-Salâh’ta Mürsel ve
İbnü’s-Salâh sonrası Mürsel şeklinde üç başlık altında incelenecektir.
Çalışmamızda içerik analiz yöntemi uygulanmıştır.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el- Eşᶜas b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Risâletü Ebî Dâvûd ilâ ehli Mekke fî vaṣfi Sünenihî. Nşr. Muhammed es-SabbâğEd. Muhammed es-Sabbâğ. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1401/1981.
İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf. et-Temhîd limâ fi’l-Muvaṭṭaɔ mine’l-meᶜânî. Nşr. Mustafa b. Ahmed el-ᶜUlvî. 24 Cilt. Mağrib: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1387-1412/1967-1992.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân er-Râzî. Kitâbü’l-Merâsîl. Nşr. Şükrullah b. Ni‘metullah el-Kücânî. Beyrut: Müɔessesetü’r-Risâle, 1419/1998.
İbn Hacer el-ᶜAskalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed. en-Nüket ᶜalâ Kitâbi İbni’s-Ṣalâḥ. Nşr. Rebîᶜ b. Hâdî ᶜUmeyrEd. Rebî’ b. Hâdî Umeyr. 2 Cilt. Riyad: Dârü’r-Râye, 1417/1996.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmamüddin İsmâil b. Ömer. el-Bâᶜis̱ü’l-ḥas̱îs̱ şerḥu İḫtiṣâri ᶜUlûmi’l-ḥadîs̱. Nşr. Ahmed Muhammed Şakir. 2 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Meᶜârif, 1417/1996.
İbnü’l-Hâcib, Ebû Amr Cemâlüddîn Osmân. Muḫtaṣarü’l-Müntehâ’s-suâl ve’l-emel fî ᶜilmeyi’l-uṣûl ve’l-cedel. Nşr. Nezir Hammad. Cezayir: Daru İbn Hazm, 1427/2006.
İbnü’l-Kattân, Ali el-Humeyrî el-Fâsî. Beyânü’l-vehm ve’l-îhâm fî Kitâbi’l-Aḥkâm. Nşr. Hüseyin Âyet Saîd. 6 Cilt. Riyad: Dârü Taybe, 1417/1996.
İbnü’l-Medînî, Ebü’l-Hasen Ali. el-ᶜİlel. Nşr. Muhammed Mustafa el-Aᶜzamî. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1400/1980 (Araştırmada bu neşir esas alınmıştır).
İbnü’l-Mülakkın, Ebu Hafs Sirâceddin Ömer b. Ali b. Ahmed. el-Muḳniᶜ fî ᶜilmi’l-ḥadîs̱. Nşr. Abdullah b. Yûsuf el-Cüdeyᶜ. 2 Cilt. Suud: Dârü’l-Fevvâz li’n-Neşr, 1413/1992.
Köktaş, Y., & Gümüş, F. (2019). Mürsel Hadis ve Gelişiminde İbnü’s-Salâh’ın Rolü. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(16), 242-263. https://doi.org/10.32950/rteuifd.586078
AMA
Köktaş Y, Gümüş F. Mürsel Hadis ve Gelişiminde İbnü’s-Salâh’ın Rolü. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Aralık 2019;(16):242-263. doi:10.32950/rteuifd.586078
Chicago
Köktaş, Yavuz, ve Fatih Gümüş. “Mürsel Hadis Ve Gelişiminde İbnü’s-Salâh’ın Rolü”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 16 (Aralık 2019): 242-63. https://doi.org/10.32950/rteuifd.586078.
EndNote
Köktaş Y, Gümüş F (01 Aralık 2019) Mürsel Hadis ve Gelişiminde İbnü’s-Salâh’ın Rolü. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 242–263.
IEEE
Y. Köktaş ve F. Gümüş, “Mürsel Hadis ve Gelişiminde İbnü’s-Salâh’ın Rolü”, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 16, ss. 242–263, Aralık 2019, doi: 10.32950/rteuifd.586078.
ISNAD
Köktaş, Yavuz - Gümüş, Fatih. “Mürsel Hadis Ve Gelişiminde İbnü’s-Salâh’ın Rolü”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (Aralık 2019), 242-263. https://doi.org/10.32950/rteuifd.586078.
JAMA
Köktaş Y, Gümüş F. Mürsel Hadis ve Gelişiminde İbnü’s-Salâh’ın Rolü. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019;:242–263.
MLA
Köktaş, Yavuz ve Fatih Gümüş. “Mürsel Hadis Ve Gelişiminde İbnü’s-Salâh’ın Rolü”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 16, 2019, ss. 242-63, doi:10.32950/rteuifd.586078.
Vancouver
Köktaş Y, Gümüş F. Mürsel Hadis ve Gelişiminde İbnü’s-Salâh’ın Rolü. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019(16):242-63.