PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi

Öz

Bu çalışmada Gazzâlî’nin siyasal
düşüncesinde adil yönetim ve erdemli toplum konusu analiz edilmektedir. Gazzâlî
adil yönetim ve erdemli toplum sorununu ele alırken iki farklı yaklaşım
sergiler. Birinci yaklaşımda yönetici kritik rol oynar ve kısa vadeli çözümdür.
İkincisinde ise erdemli bireylere ve şer’i hukuka dayanan daha kapsamlı ve
teorik mahiyette uzun vadeli bir çözüm sunulur. İlk yaklaşımda yönetici merkezi
konumdadır: Yöneticiyi, yönetimin ve toplumun sahip olacağı karakter açısından
tayin edici faktör olarak değerlendirir. 
Bu ilişki, tek yönlü neden-sonuç ilişkisi olarak formüle edilmiştir.
Gazzâlî’nin ikinci yaklaşımında geliştirdiği teori, Batı siyasal düşünce
tarihinin değişik dönemlerinde baskın olan ve erdemli birey temelinde adil bir
yönetim ve erdemli bir toplum tasarlayan teorilere benzer. Belirli bir ideal
toplum vizyonunu esas alarak, toplumsal ve siyasal hayatı bu vizyon
rehberliğinde kurgulayan bu teorilerde; erdemli yurttaş, hem yöneticileri hem
de yönetilenleri bağlayan bir hukuk ve özgün bir kurumsal düzenleme temel
unsurlardır. Bu çalışmada Gazzâlî’nin siyasal düşüncesinde adil ve erdemli toplumun
gerçekleştirilebilmesi için uzun vadeli ve kalıcı çözümün ikinci yaklaşımında
geliştirdiği teori olduğu ileri sürülmektedir.  

This study analyzes the problem
of the just rule and the virtuous society in Ghazâlî’s political thought. Ghazâlî
takes two approaches for addressing this problem. The first approach gives a
critical role to the ruler and proposes a leader-centered short-term solution. The
second approach provides a more comprehensive and theoretical long-term
solution based on virtuous individuals and the Shari’a Law. In the first
approach, Ghazâlî sees the ruler as the determining factor in terms of the
character of the rule and society. This relationship is formulated as a one-way
cause-effect relationship. The theory developed by Ghazâlî in his second
approach is similar to theories which dominated different periods of the
Western political thought and designed a just rule and a virtuous society on
the basis of virtuous individuals. In these theories that construct social and
political life under the guidance of an ideal society, the essential elements
are the virtuous citizenry, a sytem of law binding both the rulers and the
ruled, and a genuine institutional arrangement. This study asserted that the
long-term and permanent solution to the realization of a just and virtuous
society in Ghazâlî’s political thought is the theory he developed in his second
approach.