Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

“Ben ‘hür’üm... Hayır, sen kölesin...”! 19.. Yüzyılın Üçüncü Çeyreğinde İstanbul’da Çerkesler, Kölelik, Hürriyet Arayışları ve Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi

Yıl 2023, Cilt: 62 Sayı: 62, 145 - 183, 22.11.2023
https://doi.org/10.18589/oa.1398423

Öz

emel olarak Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi’nin 1860’lı ve 1870’li yıllara ait kayıtlarına dayanan makale Osmanlı topraklarına köle olarak getirilmiş ya da farklı yollar ve hileler kullanılarak köleleştirilmiş Çerkeslerin hürriyet iddialarına odaklan- makta; iddia ve başvuruların mahkemeye hangi ilişki ağları sayesinde ulaştığını, nasıl ele alındığını ve sonuçlandırıldığını anlamaya çalışmaktadır. Devletin Çerkes köleli- ğine ve hürriyet iddialarına yönelik tutumunun süreklilik içinde anlaşılmasına büyük katkılar sağlayabilecek bu kayıtlar maalesef Osmanlı kölelik çalışmalarının ilgisini çekmemiştir. Çerkes köleleri öteden beri yakından tanıyan, hanelerinde istihdam eden ve eş adayı olarak gören Osmanlılar göçün yoğunlaştığı 1850’lerde ve 1860’lar- da yeni bir durumla karşı karşıya olduklarını kabul edecek, bu çerçevede Çerkes köleliğini ve köle ticaretini düzenlenmeye ve yeniden tarif etmeye çalışacaklardır. Kit- lesel göçlerin yarattığı kargaşa kölelere yönelik talebin yoğunluğuyla birleşerek hür Çerkeslerin de köleleştirilmesini kolaylaştırıyordu. Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi bu olağanüstü dönemde hem İstanbul’dan ve hem de farklı yollarla taşradan gelen hürriyet davalarının görüldüğü ve karara bağlandığı yegâne mahkemeydi. Bu mahke- menin ön plana çıkarılması devletin hürriyet davalarına yönelik hassasiyetini ve süreci düzenleme ve kontrol altında tutma çabasını yansıtıyordu.

Kaynakça

  • Kaynaklar Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) Bâbıâli Evrak Odası (BEO), 303/22678. Dahiliye Nezareti Mektubî Kalemi Evrakı (DH.MKT), 181/34. İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS), 31/1285, 34/1407. Meclis-i Vâlâ Evrakı (MVL), 566/67; 720/28; 815/28; 964/64. Sadaret Mektubî Kalemi Meclis-i Vâlâ Evrakı (A.MKT.MVL), 140/4. Sadaret Mektubî Kalemi Nezaret ve Devair Evrakı (A.MKT.NZD), 226/54.
Toplam 1 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Osmanlı Sosyoekonomik Tarihi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yahya Araz

Yayımlanma Tarihi 22 Kasım 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 62 Sayı: 62

Kaynak Göster

APA Araz, Y. (2023). “Ben ‘hür’üm... Hayır, sen kölesin...”! 19.. Yüzyılın Üçüncü Çeyreğinde İstanbul’da Çerkesler, Kölelik, Hürriyet Arayışları ve Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi. Osmanlı Araştırmaları, 62(62), 145-183. https://doi.org/10.18589/oa.1398423
AMA Araz Y. “Ben ‘hür’üm. Hayır, sen kölesin.”! 19. Yüzyılın Üçüncü Çeyreğinde İstanbul’da Çerkesler, Kölelik, Hürriyet Arayışları ve Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi. OA. Kasım 2023;62(62):145-183. doi:10.18589/oa.1398423
Chicago Araz, Yahya. “‘Ben ‘hür’üm. Hayır, Sen kölesin. ’! 19. Yüzyılın Üçüncü Çeyreğinde İstanbul’da Çerkesler, Kölelik, Hürriyet Arayışları Ve Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi”. Osmanlı Araştırmaları 62, sy. 62 (Kasım 2023): 145-83. https://doi.org/10.18589/oa.1398423.
EndNote Araz Y (01 Kasım 2023) “Ben ‘hür’üm. Hayır, sen kölesin. ”! 19. Yüzyılın Üçüncü Çeyreğinde İstanbul’da Çerkesler, Kölelik, Hürriyet Arayışları ve Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi. Osmanlı Araştırmaları 62 62 145–183.
IEEE Y. Araz, “‘Ben ‘hür’üm... Hayır, sen kölesin...’! 19.. Yüzyılın Üçüncü Çeyreğinde İstanbul’da Çerkesler, Kölelik, Hürriyet Arayışları ve Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi”, OA, c. 62, sy. 62, ss. 145–183, 2023, doi: 10.18589/oa.1398423.
ISNAD Araz, Yahya. “‘Ben ‘hür’üm. Hayır, Sen kölesin. ’! 19. Yüzyılın Üçüncü Çeyreğinde İstanbul’da Çerkesler, Kölelik, Hürriyet Arayışları Ve Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi”. Osmanlı Araştırmaları 62/62 (Kasım 2023), 145-183. https://doi.org/10.18589/oa.1398423.
JAMA Araz Y. “Ben ‘hür’üm. Hayır, sen kölesin. ”! 19. Yüzyılın Üçüncü Çeyreğinde İstanbul’da Çerkesler, Kölelik, Hürriyet Arayışları ve Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi. OA. 2023;62:145–183.
MLA Araz, Yahya. “‘Ben ‘hür’üm. Hayır, Sen kölesin. ’! 19. Yüzyılın Üçüncü Çeyreğinde İstanbul’da Çerkesler, Kölelik, Hürriyet Arayışları Ve Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi”. Osmanlı Araştırmaları, c. 62, sy. 62, 2023, ss. 145-83, doi:10.18589/oa.1398423.
Vancouver Araz Y. “Ben ‘hür’üm. Hayır, sen kölesin. ”! 19. Yüzyılın Üçüncü Çeyreğinde İstanbul’da Çerkesler, Kölelik, Hürriyet Arayışları ve Rumeli Kazaskerliği Mahkemesi. OA. 2023;62(62):145-83.