FETÖ ve Aum Shinrikyo Örnekliğinde Ilımlı Dini Hareketten Terör Örgütüne Dönüşüm: Sistematik Bir Değerlendirme
Öz
Başlangıçta “ılımlı İslam” temsilcisi olarak lanse edilen bir hareketin çıktığı yoldan saparak uluslararası radikal bir terör örgütü olan Fetullahçı Terör Örgütüne (FETÖ) dönüşmesi, farklı coğrafyalarda ve başka dinlerde de bu tarz dönüşüm geçiren dini yapıların olup olmadığı sorusunu akla getirmektedir. Bu açıdan bakıldığında FETÖ gibi ılımlı dini hareket söylemiyle Budist inancının çağdaş hareketlerinden biri olarak kurulan ve Japon Devleti’nin korumasında olan Aum Shinrikyo’nun radikal terör örgütüne dönüşüm süreci FETÖ ile örtüşmektedir.
Çoklu açık kaynaklardan elde ettiğimiz verilerle dördü kuruluş tarihçesi, kırkı da örgütsel yapısı ile ilgili olmak üzere toplamda kırk dört başlık altında FETÖ’nün temel tanımlayıcı özellikleri belirlendi. Belirlenen bu özellikler çerçevesinde uluslararası iki terör örgütü olan FETÖ ile Aum Shinrikyo’nun benzerlik gösteren yönlerinin tablo halinde sistematik olarak analiz edilmesi ve tartışılması amaçlandı. Kapsamlı ve sistematik bir analizle tablo şeklinde kolay anlaşılabilir halde sunuşumuz çalışmamızın güçlü yönü olması yanı sıra iki örgütü karşılaştıran ilk kapsamlı analiz olması yönüyle de önem arz etmektedir.
Açık kaynaklardan veri madenciliği yapılarak elde edilen bulgular, farklı terörist örgütler tarafından kullanılabilmesi nedeniyle hangi din veya inanç olursa olsun dini kült yapıların benzer özellikler gösterebildiklerini, zamanla şiddet ve terör örgütüne dönüşen farklı coğrafyalar ve dinlerdeki kült örgütlerin motivasyon kaynaklarının benzerliklerinin dikkat çekici olduğunu ortaya koymuştur. Belirlenen kırk alt başlığın otuz üçünde FETÖ, Aum Shinrikyo ile benzerlik göstermiştir. Farklı coğrafyalarda ve farklı dinlerde birbirine yakın tarihlerde kurulan iki terör örgütünün böylesine birbirine benzemesi dikkat çekici olduğu gibi aynı zamanda belirli bir merkez tarafından da yönlendirildikleri yönünde fikir oluşturabilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Aum Shinrikyo Aum Shinrikyo Dini Kült Hareketler Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) Terör
Destekleyen Kurum
Destek alınmamıştır
Proje Numarası
-
Teşekkür
-
Kaynakça
- Avci, E. (2011). Radikal islamcı terörizmin meşru gösterilmesi: Türkiye Hizbullahı örneği [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Kara Harp Okulu.
- Battal, E. (2016). İnanç Uğruna Ölme/Öldürme: Yeni Dinî Hareketler ve Şiddet. İnsan ve Toplum, 6(1), 7-22.
- Battal, E. (2023). Tanrı’nın Askerleri Versus Şeytan’ın Köleleri: Yeni Dini Hareketlerin Radikalleşme Süreçlerinde Teolojik Dinamiklerin Etkisi. Terörizm ve Radikalleşme Araştırmaları Dergisi, 2(1), 111-128.
- Bleek, P. C. (2011). Revisiting Aum Shinrikyo: New Insights into the Most Extensive Non-State Biological Weapons Program to Date. Washington DC: Nuclear Threat Initiative.
- Box, M., & McCormack, G. (2004). Terror in Japan The Red Army (1969-2001) and Aum Supreme Truth (1987-2000). https://doi.org/10.1080/1467271042000184607
- Crenshaw, M. (2006). Have Motivations for Terrorism Changed? İçinde Tangled Roots: Social and Psychological Factors in the Genesis of Terrorism. (ss. 51-57). IOS Press.
- Dalkıran, S. (2020). Uyguladıkları Prensipler Bakımından Nizari-İsmaililer ve FETÖ Benzeşmesi. Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi, 10, 97-128.
- Ergün, K. K. (2021). Dini Kültlerde Terör Örgütüne Dönüşme Potansiyeli: Aum Shinrikyo Vakası. Türk Savaş Çalışmaları Dergisi, 2(2), Art. 2. https://doi.org/10.52792/tws.989841
- Erdogan, Latif. (1998). Fethullah Gülen Hocaefendi: Küçük Dünyam. Dogan Medya Center, İstanbul.
- Fedayi, C. (2016). Ahmet Özsoy: 28 Şubat’tan 15 Temmuz’a. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler, 2(2), 5-15.
- Gnaratna, R. (2018). Aum Shinrikyo’s Rise, Fall and Revival. Counter Terrorist Trends and Analyses, 10(8), 1-6.
- Gür, A. (2023a). Vai̇zli̇kten Teröri̇stli̇ğe Bi̇r İhaneti̇n Portresi̇ Fethullahçi Terör Örgütü (FETÖ/PDY) (1. bs). Eski Yeni Yayınları.
- Gür, A. (2023b). Fetullahçı Terör Örgütünün (FETÖ) Hristiyan Örgütlerle Benzerlikleri: Sistematik Bir Değerlendirme. Adam Academy Journal of Social Sciences. DOI: 10.31679/adamakademi.1267814 (Basımda)
- HSYK. (2016). Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Genel Kurul Kararı (Karar No: 2016/426, Tutanak No:17). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/08/ 20160825-5.pdf.
- Hudson, R. A. (1999). The sociology and psychology of terrorism: Who becomes a terrorist and why? Library of Congress Washington Dc Federal Research Div.
- Itabashi, I., Ogawara, M., & Leheny, D. (2002). Asia, Japan. İçinde R. J. Woolsey (Ed.), Combating Terrorism: Strategies of Ten Countries (ss. 337-374). University of Michigan Press.
- Jackson, B. A., Baker, J. C., Chalk, P., Cragin, K., & Parachini, J. V. (2005). Aptitude for Destruction, Volume 2: Case Studies of Organizational Learning in Five Terrorist Groups. Rand Corporation.
- Jones, S. G., & Libicki, M. C. (2008). How Terrorist Groups End: Lessons for Countering Al Qa’ida. Rand Corporation.
- Kaplan, D. E., & Marshal, M. (1996). The Cult at the End of the World. BennettBooksLtd. https://www.abebooks.com/CULT-END-WORLD-Kaplan-David-Andrew/31166430714/bd
- Kar, R. L. (2003). Ölümcül Kültler: Gerçek İnananların Suçları. Greenwood Publishing Group.
- Kiremitçi, İ. (2014). Küresel Boyutta Biyolojik Terör Tehdidi. Savunma Bilimleri Dergisi, 13(2), 27-58.
- Lawson, S. (2000). Aum Shinrikyo and the 1995 Tokyo Subway Attack in Historical Perspektive. Phi Alpha Theta History Honor Society Regional Conference.
- Lifton, R. J. (2005). Aum Shinrikyo: The threshold crossed. Journal of aggression, maltreatment & trauma, 9(1-2), 57-66.
- Mackert, J. (2014). The secret society and the social dynamics of terrorist behavior. Revue de Synthèse, 135(4), 331-359. https://doi.org/10.1007/s11873-014-0261-z
- Metraux, D. A. (1995). Religious terrorism in Japan: The fatal appeal of Aum Shinrikyo. Asian Survey, 35(12), 1140-1154.
- MIT Müsteşarlığı. (2017). Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı Tarafından TBMM Darbe Girişimi Meclis Araştırma Komisyonuna Sunulan Rapor (s. 36) [Bilgilendirme Raporu].
- Milli Güvenlik Kurulu. (2016). 20 Temmuz 2016 Tarihli Milli Güvenlik Kurulu Toplantısı. https://www.mgk.gov.tr/index.php/20-temmuz-2016-tarihli-toplanti.
- Monahan, T. (2010). The future of security? Surveillance operations at homeland security fusion centers. Social Justice, 37(2/3 (120-121), 84-98.
- Murakami, H. (2001). Underground. 2000a. Trans. Alfred Birnbaum and Philip Gabriel. New York: Random House, Vintage International.
- Olson, K. B. (1999). Aum Shinrikyo: Once and future threat? Emerging infectious diseases, 5(4), 513.
- Parachini, J. V., Mosher, D. E., Baker, J., Crane, K., Chase, M., & Daugherty, M. (2005). Diversion of Nuclear, Biological, and Chemical Weapons Expertise from the Former Soviet Union: Understanding an Evolving Problem. RAND Corp. Arlington Va National Security.
- Polis Akademisi Başkanlığı. (2017). FETÖ‟ nün Analizi. Polis Akademisi Yayınları, 31, 7-24.
- Reader, I. (2013). Religious Violence in Contemporary Japan: The Case of Aum Shinrikyo. Routledge.
- Rosenau, W. (2001). Aum Shinrikyo’s biological weapons program: Why did it fail? Studies in Conflict & Terrorism, 24(4), 289-301.
- Sert, A., Demir, C., & Avci, E. (2020). Starteji, Örgütlenme ve Motivasyonuyla Kendine Özgü Bir Terörist Örgüt: FETÖ. Güvenlik Bilimleri Dergisi International Security Congress, Special Issue, 1-28.
- Shupe, A. D. (1998). Wolves Within the Fold: Religious Leadership and Abuses of Power. Rutgers University Press.
- Smithson, A. E., Levy, L.-A., & Smithson, A. E. (Ed.). (2000). Rethinking the Lessons of Tokyo. İçinde Ataxia: The Chemical and Biological Terrorism Threat and the Us Response (ss. 71-111). Henry L. Stimson Center.
- Sözer, M. A., & Elmas, M. S. (2009). Terörle Mücadelede Farklı Bir Yaklaşım: Japonya Örneği. İçinde İ. Bal & S. Özeren (Ed.), İhsan Bal ve Süleyman Özeren (der.), Uzakdoğu’dan Yeni Kıtaya Terörle Mücadele. USAK Yayınları.
- Spencer, M. L. (2013). Lessons from Japan: Resilience after Tokyo and Fukushima. Journal of Strategic Security, 6(2), 70-79.
- Turan, S., & Bayraktar, Z. (2022). Yeni̇ Di̇ni̇ Hareketlere Gi̇ri̇şteki̇ Ri̇tüel Ve Uygulamalar. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 7(1), 1-24. https://doi.org/10.24013/jomelips.975142
- Umbrasas, K. (2018). The Life Course of Apocalyptic Groups on JSTOR. https://www.jstor.org/stable/26477718
- Watanabe, M. (1998). Religion and Violence in Japan Today: A Chronological and Doctrinal Analysis of Aum Shinrikyo. Terrorism and Political Violence, 10(4), 80-100.
Transformation From a Moderate Religious Movement To a Terrorist Organization By Example Of Feto And Aum Shinrikyo: A Systematic Evaluation
Öz
The fact that a movement that was initially presented as the representative of "moderate Islam" deviated from its path and turned into an international radical terrorist organization, the Fetullah Terrorist Organization (FETO), raises the question of whether there are religious structures that have undergone such transformations in different geographies and other religions. From this point of view, the transformation process of Aum Shinrikyo, which was founded as one of the contemporary movements of the Buddhist faith with the discourse of a moderate religious movement like FETO and is under the protection of the Japanese State, into a radical terrorist organization coincides with FETO.
With the data we obtained from multiple open sources, the basic descriptive features of FETO were determined under a total of forty-four titles, four of which are related to its history and forty to its organizational structure. Within the framework of these determined features, it was aimed to systematically analyze and discuss the similarities of the two international terrorist organizations, FETO and Aum Shinrikyo, in tabular form. Our presentation in tabular form with a comprehensive and systematic analysis is important not only as the strength of our study, but also because it is the first comprehensive analysis comparing the two organizations.
Findings obtained by data mining from open sources have revealed that religious cult structures can show similar characteristics regardless of religion or belief because they can be used by different terrorist organizations, and the similarities of the motivation sources of cult organizations in different geographies and religions that have turned into violence and terrorist organizations over time are remarkable. In thirty-three of the determined forty sub-titles, FETO showed similarities with Aum Shinrikyo. It is remarkable that two terrorist organizations established in different geographies and different religions are similar to each other, and at the same time, it can create an idea that they are directed by a certain center.
Anahtar Kelimeler
Aum Shinrikyo Religious Cults Fetullah Terrorist Organization (FETO) Terror
Proje Numarası
-
Kaynakça
- Avci, E. (2011). Radikal islamcı terörizmin meşru gösterilmesi: Türkiye Hizbullahı örneği [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Kara Harp Okulu.
- Battal, E. (2016). İnanç Uğruna Ölme/Öldürme: Yeni Dinî Hareketler ve Şiddet. İnsan ve Toplum, 6(1), 7-22.
- Battal, E. (2023). Tanrı’nın Askerleri Versus Şeytan’ın Köleleri: Yeni Dini Hareketlerin Radikalleşme Süreçlerinde Teolojik Dinamiklerin Etkisi. Terörizm ve Radikalleşme Araştırmaları Dergisi, 2(1), 111-128.
- Bleek, P. C. (2011). Revisiting Aum Shinrikyo: New Insights into the Most Extensive Non-State Biological Weapons Program to Date. Washington DC: Nuclear Threat Initiative.
- Box, M., & McCormack, G. (2004). Terror in Japan The Red Army (1969-2001) and Aum Supreme Truth (1987-2000). https://doi.org/10.1080/1467271042000184607
- Crenshaw, M. (2006). Have Motivations for Terrorism Changed? İçinde Tangled Roots: Social and Psychological Factors in the Genesis of Terrorism. (ss. 51-57). IOS Press.
- Dalkıran, S. (2020). Uyguladıkları Prensipler Bakımından Nizari-İsmaililer ve FETÖ Benzeşmesi. Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi, 10, 97-128.
- Ergün, K. K. (2021). Dini Kültlerde Terör Örgütüne Dönüşme Potansiyeli: Aum Shinrikyo Vakası. Türk Savaş Çalışmaları Dergisi, 2(2), Art. 2. https://doi.org/10.52792/tws.989841
- Erdogan, Latif. (1998). Fethullah Gülen Hocaefendi: Küçük Dünyam. Dogan Medya Center, İstanbul.
- Fedayi, C. (2016). Ahmet Özsoy: 28 Şubat’tan 15 Temmuz’a. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler, 2(2), 5-15.
- Gnaratna, R. (2018). Aum Shinrikyo’s Rise, Fall and Revival. Counter Terrorist Trends and Analyses, 10(8), 1-6.
- Gür, A. (2023a). Vai̇zli̇kten Teröri̇stli̇ğe Bi̇r İhaneti̇n Portresi̇ Fethullahçi Terör Örgütü (FETÖ/PDY) (1. bs). Eski Yeni Yayınları.
- Gür, A. (2023b). Fetullahçı Terör Örgütünün (FETÖ) Hristiyan Örgütlerle Benzerlikleri: Sistematik Bir Değerlendirme. Adam Academy Journal of Social Sciences. DOI: 10.31679/adamakademi.1267814 (Basımda)
- HSYK. (2016). Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Genel Kurul Kararı (Karar No: 2016/426, Tutanak No:17). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/08/ 20160825-5.pdf.
- Hudson, R. A. (1999). The sociology and psychology of terrorism: Who becomes a terrorist and why? Library of Congress Washington Dc Federal Research Div.
- Itabashi, I., Ogawara, M., & Leheny, D. (2002). Asia, Japan. İçinde R. J. Woolsey (Ed.), Combating Terrorism: Strategies of Ten Countries (ss. 337-374). University of Michigan Press.
- Jackson, B. A., Baker, J. C., Chalk, P., Cragin, K., & Parachini, J. V. (2005). Aptitude for Destruction, Volume 2: Case Studies of Organizational Learning in Five Terrorist Groups. Rand Corporation.
- Jones, S. G., & Libicki, M. C. (2008). How Terrorist Groups End: Lessons for Countering Al Qa’ida. Rand Corporation.
- Kaplan, D. E., & Marshal, M. (1996). The Cult at the End of the World. BennettBooksLtd. https://www.abebooks.com/CULT-END-WORLD-Kaplan-David-Andrew/31166430714/bd
- Kar, R. L. (2003). Ölümcül Kültler: Gerçek İnananların Suçları. Greenwood Publishing Group.
- Kiremitçi, İ. (2014). Küresel Boyutta Biyolojik Terör Tehdidi. Savunma Bilimleri Dergisi, 13(2), 27-58.
- Lawson, S. (2000). Aum Shinrikyo and the 1995 Tokyo Subway Attack in Historical Perspektive. Phi Alpha Theta History Honor Society Regional Conference.
- Lifton, R. J. (2005). Aum Shinrikyo: The threshold crossed. Journal of aggression, maltreatment & trauma, 9(1-2), 57-66.
- Mackert, J. (2014). The secret society and the social dynamics of terrorist behavior. Revue de Synthèse, 135(4), 331-359. https://doi.org/10.1007/s11873-014-0261-z
- Metraux, D. A. (1995). Religious terrorism in Japan: The fatal appeal of Aum Shinrikyo. Asian Survey, 35(12), 1140-1154.
- MIT Müsteşarlığı. (2017). Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı Tarafından TBMM Darbe Girişimi Meclis Araştırma Komisyonuna Sunulan Rapor (s. 36) [Bilgilendirme Raporu].
- Milli Güvenlik Kurulu. (2016). 20 Temmuz 2016 Tarihli Milli Güvenlik Kurulu Toplantısı. https://www.mgk.gov.tr/index.php/20-temmuz-2016-tarihli-toplanti.
- Monahan, T. (2010). The future of security? Surveillance operations at homeland security fusion centers. Social Justice, 37(2/3 (120-121), 84-98.
- Murakami, H. (2001). Underground. 2000a. Trans. Alfred Birnbaum and Philip Gabriel. New York: Random House, Vintage International.
- Olson, K. B. (1999). Aum Shinrikyo: Once and future threat? Emerging infectious diseases, 5(4), 513.
- Parachini, J. V., Mosher, D. E., Baker, J., Crane, K., Chase, M., & Daugherty, M. (2005). Diversion of Nuclear, Biological, and Chemical Weapons Expertise from the Former Soviet Union: Understanding an Evolving Problem. RAND Corp. Arlington Va National Security.
- Polis Akademisi Başkanlığı. (2017). FETÖ‟ nün Analizi. Polis Akademisi Yayınları, 31, 7-24.
- Reader, I. (2013). Religious Violence in Contemporary Japan: The Case of Aum Shinrikyo. Routledge.
- Rosenau, W. (2001). Aum Shinrikyo’s biological weapons program: Why did it fail? Studies in Conflict & Terrorism, 24(4), 289-301.
- Sert, A., Demir, C., & Avci, E. (2020). Starteji, Örgütlenme ve Motivasyonuyla Kendine Özgü Bir Terörist Örgüt: FETÖ. Güvenlik Bilimleri Dergisi International Security Congress, Special Issue, 1-28.
- Shupe, A. D. (1998). Wolves Within the Fold: Religious Leadership and Abuses of Power. Rutgers University Press.
- Smithson, A. E., Levy, L.-A., & Smithson, A. E. (Ed.). (2000). Rethinking the Lessons of Tokyo. İçinde Ataxia: The Chemical and Biological Terrorism Threat and the Us Response (ss. 71-111). Henry L. Stimson Center.
- Sözer, M. A., & Elmas, M. S. (2009). Terörle Mücadelede Farklı Bir Yaklaşım: Japonya Örneği. İçinde İ. Bal & S. Özeren (Ed.), İhsan Bal ve Süleyman Özeren (der.), Uzakdoğu’dan Yeni Kıtaya Terörle Mücadele. USAK Yayınları.
- Spencer, M. L. (2013). Lessons from Japan: Resilience after Tokyo and Fukushima. Journal of Strategic Security, 6(2), 70-79.
- Turan, S., & Bayraktar, Z. (2022). Yeni̇ Di̇ni̇ Hareketlere Gi̇ri̇şteki̇ Ri̇tüel Ve Uygulamalar. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 7(1), 1-24. https://doi.org/10.24013/jomelips.975142
- Umbrasas, K. (2018). The Life Course of Apocalyptic Groups on JSTOR. https://www.jstor.org/stable/26477718
- Watanabe, M. (1998). Religion and Violence in Japan Today: A Chronological and Doctrinal Analysis of Aum Shinrikyo. Terrorism and Political Violence, 10(4), 80-100.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sosyoloji (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | - |
| Erken Görünüm Tarihi | 31 Ağustos 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ağustos 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 20 Sayı: 2 |
Cited By
.