Öz
slâm tarihinde müstesna bir konuma sahip olan
Endülüs, slâm medeniyetinin Batı’yla karsılasıp, bilimin
Avrupa’ya aktarılmasında önemli bir unsur olmustur.
Müslümanların yedi asrı asan Avrupalı olma macerasını
algılamada, bu yedi asırlık zaman dilimini, siyasal ve sosyal
bakımdan bölümlendirmek kuskusuz gereklidir. Endülüs
tarihinde, Emevî Hilafet Dönemi olarak bilinen ve
önceki dönemde yasanan kargasa ve kesmekes ortamının
sona erip, siyasal ve sosyal alanda huzur ve sükûnun
saglandıgı, III. Abdurrahman (en-Nasır) döneminin ayrı
bir yeri vardır. Zira bu dönem; yıllarca süren, ülkeyi tarih
sahnesinden silinecek noktaya getiren ve Endülüs tarihinde
“Büyük Fitne” olarak anılan kargasa ortamından
sonra, iç ve dıs istikrarın saglanmasıyla siyasal istikrara
ulasılan bir dönem olup, aynı zamanda bilim ve kültür
alanında da gelismelerin yasandıgı ve Endülüs’ün bir bilim
merkezi haline geldigi dönem olarak da kabul edilidir.
Bu makalede, ögretici siir türü olarak bilinen
Recez ve Urcûzenin kısa bir tarihçesi ve III. Abdurrahman
döneminin önemli sairlerinden bn ‘Abdirabbih’in Endülüs
tarihinin güçlü kisiligi Halife III. Abdurrahman’ın dönemini
yansıtan Urcûzeleri ele alınıp, incelenecektir.
Anahtar Kelimeler
Recez İbn ‘Abdirabbih tarih yazıcılıgı didaktik siir Urcûze endülüs
Kaynakça
- Ahmed Zekî Safvet, Cemheretu Hutabi’l-‘Arab, I-III, Bey- rut, 1934.
- Brockelmann, C., Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî, I-VI, (çev. ‘Abdulhalîm en-Neccâr), Kahire, 1983.
- el-Cumahî, İbn Sellâm, Tabakâtu Fuhûli’ş-Şu‘arâ’, Kahi- re, 1974.
- Çetin, Nihat M, Eski Arap Şiiri, İstanbul, 1973.
- Çiftçi, Faruk, Endülüs’te Hilafet Dönemi Edebî Çevresi, (yayınlanmamış Doktora tezi), Erzurum, 1999.
- ed-Dabbî, Ahmed b. Yahyâ, Buğyetu’l-Mültemis fî Târîhi Ricâli Ehli’l-Endelus, Kahire, 1967.
- Ebu’l-Ferec el-İsfahânî, Kitâbu’l-Eğânî, I-XXIV, nşr, ‘Ali el- Cundî Nâsıf, Beyrut, 1972.
- el-Fâhûrî Hannâ, el-Câmi‘ fî Târîhi’l-Edebil-‘Arabî el- Kadîm, Beyrut, 1986.
- Ferrûh Omer, Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî, I-VI, Beyrut, 1992.
- el-Feth b. Hâkân, Kitâbu Matmahi’l-Enfus, İstanbul, 1302.
- Goldziher, İ. , Klasik Arap Literatürü, (çev Azmi Yüksel, Rahmi Er), Ankara, 1993. Heykel, Ahmed,
- el-Edebu’l-Endelusî mine’l-Feth ilâ
- Sukûti’l-Hilâfe, Kahire, 1985.
- Hitti, Ph. K., Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, I-IV, (çev. Salih Tuğ), İstanbul, 1989.
- Huart, C. , Arap ve İslam Edebiyatı, (çev. Cemal Sezgin), Ankara, 1971.
- el-Humeydî Muhammed b. Futûh, Cezvetu’l-Muktebes fî Zikri Vulâti’l-Endelus, nşr. Muhammed Tâvit et- Tancî, Kahire, 1953.
- İbn ‘Abdirabbih, Dîvânu İbn ‘Abdirabbih, nşr, Muhammed Altuncî, Beyrut, 1993.
- _____,el-‘Ikdu’l-Ferîd, nşr, I-IX nşr.,‘Abdulmecîd et- Terhînî, Beyrut, 1983.
- İbn Bessâm, ez-Zehîra fî Mehâsini Ehli’l-Cezîra, I-IV, nşr. İhsân ‘Abbâs, Libya- Tunus, 1975-1979.
- İbn Hallikân, Vefeyâtu’l-A‘yân ve Enbâ’i Ebnâ’i’z-Zamân, I-VIII, nşr. İhsân ‘Abbâs, Beyrut, 1994.
- İbn ‘İzârî el-Merrâkuşî, el-Beyânu'l-Muğrib fi Ahbâri’l- Endelus ve’l-Mağrib, I-IV, nşr. G.S. Colin, E. L. Provençal, 2. Baskı, Beyrut, 1983.
- İbn Manzûr, Muhammed. b. Mukrim, Lisânu’l-‘Arab, I- XV, Beyrut.
- İbn Reşîk el-Kayravânî, el-‘Umde fî Mehâsin’ş-Şi‘ri ve Âdâbihî ve Nakdihî, I-II, nşr. M. Muhyiddîn Abdulhamîd, Beyrut, 1972.
- İbnu’l-Abbâr, el-Hulletu’s-Siyerâ’, I-II, nşr, Hüseyin Mûnis, Kahire, 1985.
- İbnu’l-Kûtiyye, Târîhu İftitâhi’l-Endelus, nşr, İbrahim el- Ebyârî, Beyrut, 1982.
- İhsan ‘Abbâs, Târîhu’l-Edebi’l-Endelusî, ‘Asru Siyâdeti Kurtuba, Beyrut, 1978.
- el-Kutbî, Muhammed b. Şâkir, Fevâtu”l-Vefeyât, I-V, nşr. İhsân ‘Abbâs, Beyrut, 1973-1974.
- el-Makkarî, Ahmed b. Muhammed, Nefhu’t-Tîb min Ğusni Endelusi’r-Ratîb, I-VIII, nşr. İhsân ‘Abbas, Beyrut, 1988.
- Mehmed Fehmi, Târih-i Edebiyât-ı Arabiyye, İstanbul, 1917.
- Monroe, James T. “The Historical Arjûza of Ibn ‘Abdi Rabbih, A Tenth Century Hispano-Arabic Epic Poem”, Journal of American Oriental Society, 91. 1, New Hawen, Connectiut, 1971, s. 67, 69.
- en-Nuveyrî Ahmed b. ‘Abdilvehhâb, Nihâyetu’l-Ereb fî Funûn’il-Edeb, XXIV, nşr. Hüseyin Nassâr, Kahire, 1983.
- Öz, Şaban, İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri, IRCICA yay., İstanbul, 2008
- _____, İslam Tarihi Metodolojisi, İz yayıncılık, İstanbul, 2010.
- Schaade, A. Çetin, Nihat M. “Recez”, İA, İstanbul, 1993, IX, 661
- es-Se‘âlibî, Ebû Mansûr ‘Abdulmelik, Yetîmetu’d-Dehr fî Mehâsini Ehli’l-‘Aãr, I-V, nşr. Mufîd Muhammed Kamîha, Beyrut, 1983.
- es-Suyutî, Celâluddîn ‘Abdurrahman, Buğyetu’l-Vu‘ât fî Tabakâti’l-Luğaviyyîn ve’n-Nuhât, I-II, nşr. Muham- med Ebu’l-Fadl İbrâhîm, Beyrut, 1964;
- Şâkir el-Cûdî, İlmâme bi’r-Recez fi’l-Câhiliyye ve Sadri’l- İslâm, Bağdat, 1966.
- Tunç, Cihat, “Bişr b. el-Mu‘temir”, DİA, İstanbul, 1992, IV, 224.
- Yâkût el-Hamevî, Mu‘cemu’l-Udebâ’, I-VI, Beyrut, 1991; ez-Zubeydî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasan, Tabakâtu’n-Nahviyyîn ve’l-Luğaviyyîn, nşr. Mu- hammed Ebu’l-Fadl İbrahîm, Kahire, 1984. ez-Zebîdî, Murtaza, Tâcu’l-Arûs, I-X, Beyrut, 1966. ez-Zemahşerî, Ebû'l-Kâsım Mahmûd İbn Omer, Esâsu’l- Belâğa, Kahire, 1960.
- Zeydân, Corcî, Târîhu Âdâbi’l-Luğati’l-‘Arabiyye, I-IV, Ka- hire, tsz.
Öz
Kaynakça
- Ahmed Zekî Safvet, Cemheretu Hutabi’l-‘Arab, I-III, Bey- rut, 1934.
- Brockelmann, C., Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî, I-VI, (çev. ‘Abdulhalîm en-Neccâr), Kahire, 1983.
- el-Cumahî, İbn Sellâm, Tabakâtu Fuhûli’ş-Şu‘arâ’, Kahi- re, 1974.
- Çetin, Nihat M, Eski Arap Şiiri, İstanbul, 1973.
- Çiftçi, Faruk, Endülüs’te Hilafet Dönemi Edebî Çevresi, (yayınlanmamış Doktora tezi), Erzurum, 1999.
- ed-Dabbî, Ahmed b. Yahyâ, Buğyetu’l-Mültemis fî Târîhi Ricâli Ehli’l-Endelus, Kahire, 1967.
- Ebu’l-Ferec el-İsfahânî, Kitâbu’l-Eğânî, I-XXIV, nşr, ‘Ali el- Cundî Nâsıf, Beyrut, 1972.
- el-Fâhûrî Hannâ, el-Câmi‘ fî Târîhi’l-Edebil-‘Arabî el- Kadîm, Beyrut, 1986.
- Ferrûh Omer, Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî, I-VI, Beyrut, 1992.
- el-Feth b. Hâkân, Kitâbu Matmahi’l-Enfus, İstanbul, 1302.
- Goldziher, İ. , Klasik Arap Literatürü, (çev Azmi Yüksel, Rahmi Er), Ankara, 1993. Heykel, Ahmed,
- el-Edebu’l-Endelusî mine’l-Feth ilâ
- Sukûti’l-Hilâfe, Kahire, 1985.
- Hitti, Ph. K., Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, I-IV, (çev. Salih Tuğ), İstanbul, 1989.
- Huart, C. , Arap ve İslam Edebiyatı, (çev. Cemal Sezgin), Ankara, 1971.
- el-Humeydî Muhammed b. Futûh, Cezvetu’l-Muktebes fî Zikri Vulâti’l-Endelus, nşr. Muhammed Tâvit et- Tancî, Kahire, 1953.
- İbn ‘Abdirabbih, Dîvânu İbn ‘Abdirabbih, nşr, Muhammed Altuncî, Beyrut, 1993.
- _____,el-‘Ikdu’l-Ferîd, nşr, I-IX nşr.,‘Abdulmecîd et- Terhînî, Beyrut, 1983.
- İbn Bessâm, ez-Zehîra fî Mehâsini Ehli’l-Cezîra, I-IV, nşr. İhsân ‘Abbâs, Libya- Tunus, 1975-1979.
- İbn Hallikân, Vefeyâtu’l-A‘yân ve Enbâ’i Ebnâ’i’z-Zamân, I-VIII, nşr. İhsân ‘Abbâs, Beyrut, 1994.
- İbn ‘İzârî el-Merrâkuşî, el-Beyânu'l-Muğrib fi Ahbâri’l- Endelus ve’l-Mağrib, I-IV, nşr. G.S. Colin, E. L. Provençal, 2. Baskı, Beyrut, 1983.
- İbn Manzûr, Muhammed. b. Mukrim, Lisânu’l-‘Arab, I- XV, Beyrut.
- İbn Reşîk el-Kayravânî, el-‘Umde fî Mehâsin’ş-Şi‘ri ve Âdâbihî ve Nakdihî, I-II, nşr. M. Muhyiddîn Abdulhamîd, Beyrut, 1972.
- İbnu’l-Abbâr, el-Hulletu’s-Siyerâ’, I-II, nşr, Hüseyin Mûnis, Kahire, 1985.
- İbnu’l-Kûtiyye, Târîhu İftitâhi’l-Endelus, nşr, İbrahim el- Ebyârî, Beyrut, 1982.
- İhsan ‘Abbâs, Târîhu’l-Edebi’l-Endelusî, ‘Asru Siyâdeti Kurtuba, Beyrut, 1978.
- el-Kutbî, Muhammed b. Şâkir, Fevâtu”l-Vefeyât, I-V, nşr. İhsân ‘Abbâs, Beyrut, 1973-1974.
- el-Makkarî, Ahmed b. Muhammed, Nefhu’t-Tîb min Ğusni Endelusi’r-Ratîb, I-VIII, nşr. İhsân ‘Abbas, Beyrut, 1988.
- Mehmed Fehmi, Târih-i Edebiyât-ı Arabiyye, İstanbul, 1917.
- Monroe, James T. “The Historical Arjûza of Ibn ‘Abdi Rabbih, A Tenth Century Hispano-Arabic Epic Poem”, Journal of American Oriental Society, 91. 1, New Hawen, Connectiut, 1971, s. 67, 69.
- en-Nuveyrî Ahmed b. ‘Abdilvehhâb, Nihâyetu’l-Ereb fî Funûn’il-Edeb, XXIV, nşr. Hüseyin Nassâr, Kahire, 1983.
- Öz, Şaban, İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri, IRCICA yay., İstanbul, 2008
- _____, İslam Tarihi Metodolojisi, İz yayıncılık, İstanbul, 2010.
- Schaade, A. Çetin, Nihat M. “Recez”, İA, İstanbul, 1993, IX, 661
- es-Se‘âlibî, Ebû Mansûr ‘Abdulmelik, Yetîmetu’d-Dehr fî Mehâsini Ehli’l-‘Aãr, I-V, nşr. Mufîd Muhammed Kamîha, Beyrut, 1983.
- es-Suyutî, Celâluddîn ‘Abdurrahman, Buğyetu’l-Vu‘ât fî Tabakâti’l-Luğaviyyîn ve’n-Nuhât, I-II, nşr. Muham- med Ebu’l-Fadl İbrâhîm, Beyrut, 1964;
- Şâkir el-Cûdî, İlmâme bi’r-Recez fi’l-Câhiliyye ve Sadri’l- İslâm, Bağdat, 1966.
- Tunç, Cihat, “Bişr b. el-Mu‘temir”, DİA, İstanbul, 1992, IV, 224.
- Yâkût el-Hamevî, Mu‘cemu’l-Udebâ’, I-VI, Beyrut, 1991; ez-Zubeydî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasan, Tabakâtu’n-Nahviyyîn ve’l-Luğaviyyîn, nşr. Mu- hammed Ebu’l-Fadl İbrahîm, Kahire, 1984. ez-Zebîdî, Murtaza, Tâcu’l-Arûs, I-X, Beyrut, 1966. ez-Zemahşerî, Ebû'l-Kâsım Mahmûd İbn Omer, Esâsu’l- Belâğa, Kahire, 1960.
- Zeydân, Corcî, Târîhu Âdâbi’l-Luğati’l-‘Arabiyye, I-IV, Ka- hire, tsz.
Ayrıntılar
| Bölüm | Araştırma Makaleleri / Research Articles |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2010 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Temmuz 2010 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010 Sayı: 16 |
K.S.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, elektronik ortamda yayınlanmaktadır.
ilahiyatdergi@ksu.edu.tr
Derginin Tarihçesi
| Derginin Adı | ISNN | e-ISNN | Başlangıç Yılı |
| Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi | 1304-4524 | 2651-2637 | 2003 |
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.