International Journal of Filologia

Öz

Klasik edebiyatta Hz. Muhammed’i konu alan türlerin başında naat gelmektedir. Naat, terim anlamı itibariyle Hz. Muhammed’in vasıflarını överek anlatan manzum veya mensur eserlere denir. Naatlarda peygamberimize duyulan sevgi, çeşitli teşbih ve mecazlarla ifade edilir. Kaside, mesnevi, gazel gibi birçok nazım şekliyle yazılan naatlarda genel olarak Hz. Muhammed’in “isim ve sıfatları, diğer peygamberlere karşı üstünlüğü, fiziksel ve ahlaki özellikleri, mucizeleri, Allah’a yakınlığı ve mahşer günü ümmetine şefaati” gibi konular işlenir. Naatlar, içerik açısından “tevhit, münacat, tahmid, medh-i çâr-yâr-ı güzin” gibi türlerle de ilişkilidir.
Bu çalışma, hayatı hakkında çok az bilgiye sahip olduğumuz XVIII. yüzyıl divan şairi, Mustafa Râbî Efendi’nin divanında yer alan naatlar üzerinedir. Şu ana kadar Mustafa Râbî Efendi ve divanına dair herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Mustafa Râbî Efendi’nin divanının araştırmalarımız neticesinde ulaşabildiğimiz tek nüshası, Medine Ârif Hikmet Kütüphanesinin Türkçe Yazmalar bölümünde 60/811 arşiv numarasıyla kayıtlıdır. Şair, divanına klasik Türk edebiyatının divan tertibi usulüne uygun olarak bir münacat ile başlamış, daha sonra 11 tane naata yer vererek gazeliyat bölümüne geçmiştir. Çalışmamızda öncelikle edebî bir tür olarak naat hakkında bilgi verilecek, ardından Râbî Divanı kısaca tanıtılacaktır. Asıl bölümde ise Mustafa Râbî Efendi’nin naatları şekil ve içerik yönünden incelenecektir. Makalenin sonunda söz konusu naatların transkripsiyonlu metni ve tıpkıbasımı verilecektir.