Öz
The main purpose of this study is to determine the level of influence of religious sensitivity regarding the ethical problems of greenhouse vegetable cultivation and to investigate the possibility of religious contribution to the solution of ethical problems arising on the ground of greenhouse cultivation. Religious sensitivities of greenhouse vegetable growers, where physical conditions are controlled and industrial production is dominant, were analyzed through main categories such as daily life and religion, pesticides and health, genetics and nature. The study aims to provide a background reading of specific moral issues in the context of religious sensitivity analysis.
The data were collected by means of questionnaires arranged in accordance with the purpose, by interviewing 430 producers growing vegetables in greenhouses within the borders of Antalya province located in the Mediterranean Region of Turkey. An index was created to analyze the religious mentality of greenhouse vegetable growers and to show their religious sensitivity levels in solving ethical problems. The characteristics of the producers, their attitudes and behaviors in the production process are known as the factors that affect the religious sensitivity towards the ethical problems of greenhouse vegetable cultivation. These factors were tested with a multiple linear regression model whose dependent variable was the religious sensitivity index.
Producers who think that they are praying while doing their work in the greenhouse vegetable production process and quit their job to perform the Friday Prayer have been found to be more religiously sensitive to ethical issues than other producers. Religion was found to be important in the daily lives of the producers and it was stated that religion affected behaviors on the basis of mentality. The level of religious sensitivity was determined to be quite high, that a mistake they made in greenhouse vegetable growing activities would be punished not only in the hereafter but also in this world. This situation shows that in order to overcome the ethical problems in greenhouse vegetable cultivation, the strategies to be followed should be considered within the religious framework. In the linear regression model, it can be said that the producers with high school and undergraduate education levels have higher religious sensitivity to the ethical problems of greenhouse vegetable cultivation compared to the producers with primary education level. Certain experiences of greenhouse vegetable growers may be linked to their general religious attitudes. In this respect, it can be said that the religious sensitivity of the producers, who have been doing greenhouse cultivation for a long time, towards ethical problems is more important than the less experienced ones.
The religious sensitivity index for greenhouse vegetable cultivation is the first in the literature. The religious sensitivity index, whose relationships are analyzed in the form of daily life and religious perception, genetics and nature, greenhouse vegetable production and the hereafter, chemical spraying and health, non-compliance with the spraying time and seeing the return in life, moral consistency and market conditions, seems to have the potential to guide further studies.
Anahtar Kelimeler
Sociology of Religion Vegetable Cultivation Ethical Problems Linear Regression Model
Destekleyen Kurum
TÜBİTAK
Proje Numarası
215K173
Teşekkür
This study was prepared based on the project titled “Analysis of Religious Attitudes and Behaviors in Rural Life and Agricultural Activity Practices”, which we prepared within the scope of TÜBİTAK-3501 with the number 215K173 in 2018.
Kaynakça
- Abdalbaqi, Muhammad Fu'âd. al-Mu'jam al-Mufahras li-Alfaz al-Qur'an al-Karim. Cairo: Dâr al-Kutub, 1364/1945.
- Ahmad Bin Hanbal. Musnad al-Imam Ahmad b. Hanbal. ed. Ahmad Muhammad Shakir. Cairo: Dar al-Hadith, 1st edition, 1416/1995.
- Alhamidi, Sameer K et al. “The Cultural Background of the Sustainability of the Traditional Farming System in the Ghouta, the Oasis of Damascus, Syria”. Agriculture and Human Values 20 (2003), 231-240.
- Arı, Erkan - Yılmaz, Veysel. “Genetiği Değiştirilmiş Ürünlere Yönelik Tutum ve Davranışların Araştırılması: Eskişehir ve Bursa Örneği”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 22/2 (2020), 381-402.
- Arslan, Mustafa. “Gündelik Hayatta Din". Din Sosyolojisi El Kitabı. ed. Niyazi Akyüz - İhsan Capçıoğlu. 307-324. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
- Baer Jr, Richard A. “Agricultural Ethics at State Universities: Why no Input from the Theologians?”. Agriculture and Human Values 4 (1985), 41-46.
- Baer Jr, Richard A. “Theology and Agricultural Ethics at State Universities: A Rejoinder”. Agriculture and Human Values 6 (1989), 99-104.
- Bayraç, Abdullah Tahir - Gülsüm, Kalemtaş. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar. Ankara: ODTÜ Bilim ve Toplum Kitapları, 2011.
- Berger, L. Peter - Brigitte, Berger. Sociology: A Biographical Approach. New York: Basic Books, 1972.
- Berger, L. Peter. Sacred Canopy: Elements of a Sociological Theory of Religion. New York: Open Road Media Press, 2011.
- Berry, Wendell. The Unsettling of America. Berkeley: Counterpoint Press, 2015.
- Bukhari, al-, Abu ‘Abdillah Muhammad b. Ismai’l b. Ibrahim al-Ju‘fi. Sahih al-Bukhari. ed. Muhammad Zuhayr b. Nasir, Dar Takwin al-Najat, 1st edition, 1422/2001.
- Cardoso, Sarika P. - James, Harvey S. “Ethical Frameworks and Farmer Participation in Controversial Farming Practices”. Journal of Agricultural and Environmental Ethics 25 (2012), 377-404.
- Çokuysal, Burçin. “Sürdürülebilir Tarım ve Gıda Üretiminde Etik İkilemleri Anlamanın ve Tartışmanın Önemi”. Türkiye Biyoetik Dergisi 7/3 (2020), 114-123.
- Dlouhy, Jay. “Philosophy Behind Alternative Forms of Agriculture”. The Proceedings of International Scientific Colloquium on Comparison Between Farming Systems. ed. Jay Dlouhy - G. Nilsson, 124 (1983), 49-53.
- Duran, Ahmet. “İmam Muhammed es-Şeybanî’nin Hayatı ve Hanefi Fıkhının Tedvinindeki Yeri”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 9 (2007), 171-198.
- Eldridge, Michael. “Theology and Agricultural Ethics in the State University: A Reply to Richard Baer”. Agriculture and Human Values 2 (1985), 47-53.
- Giddens, Anthony. The Consequences of Modernity. Stanford University Press: Polity Press, 1990.
- Gujarati, Damador N. Basic Econometrics. New York: McGraw-Hill Companies, 2004.
- Isa, Noor Munirah - Saadan, Man. “First Things First’: Application of Islamic Principles of Priority in the Ethical Assessment of Genetically Modified Foods”. Journal Agricultural Environmental Ethics 27 (2014), 857-870. https://doi.org/10.1007/s10806-014-9504-0
- James, Harvey S. “On Finding Solutions to Ethical Problems in Agriculture”. Journal of Agricultural and Environmental Ethics 16/5 (2003), 439-457. https://doi.org/10.1023/A:1026371324639
- Kaya, Ercan et al. “Üniversite Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Gıda Ürünlerine Bakışı”. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2/3 (2012), 55-60.
- Kister, Meir Jacob. “The Prophet's Market”. Journal of the Economic and Social History of the Orient 8/3 (1965), 272-276.
- Kruip, Gerhard. “Sosyal Piyasa Ekonomisinin Ana Hatları ve Bunların Hıristiyan Sosyal Ahlakıyla Bağlantısı”. Sosyal Piyasa Ekonomisi ve İslam’daki Algılanışı. Ankara: Offset Photomat, 2011.
- Macit, Mustafa. “Din Kavramıyla İlgili Anlayış ve Tutumlar Üzerine Bir Çözümleme”. EKEV Akademi Dergisi 13/41 (2009), 347-360.
- Polat, Fazlı. Gündelik Yaşam Tercihler ve Din. Ankara: Sage Yayınları, 2013.
- Rahman, Sanzidur. “Environmental Impacts of Modern Agricultural Technology Diffusion in Bangladesh: An Analysis of Farmers’ Perceptions and Their Determinants”. Journal of Environmental Management 68 (2003), 183–191. https://doi.org/10.1016/S0301-4797(03)00066-5
- Shatibi, Abu Isḥaq. al-Muwafaqat. Beirut: Muassasa al-Risala, 2017.
- Studenmund, A. H. Using Econometrics: A Practical Guide. New York: Pearson Publishers, 2011.
- Subaşı, Necdet. Gündelik Hayat ve Dinsellik. İstanbul: İz Yayınları, 2004.
- TGKPMLY, Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği. Resmî Gazete 31611 (Eylül 27, 2021). Accessed November 30, 2023. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/09/20210927M1-1.htm
- Turan, M. Fatih. “İslam Hukuku Açısından Yıkıcı Fiyat Uygulaması”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43 (2015), 78-103.
- Van Mansvelt, Jan Diederik. “Basic Concepts of Alternative Agriculture”. The Proceedings of the Sixth International Scientific Conference of the International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM) on Global Perspectives on Agroecology and Sustainable Agricultural Systems. ed. P. Allen - D. V. Dusen. 1/1–14. Santa Cruz: Agroecology Program, University of California, 1988.
- Wach, Joachim. Sociology of Religion. London and New York: Routledge, 1947.
- Wallace, Ruth A. - Wolf, Alison. Çağdaş Sosyoloji Kuramları. tr. Leyla Elburuz – M. Rami Ayas. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2012.
- Weber, Max. From Max Weber: Essay in Sociology. translated, edited, and with an Introduction by Hans H. Gerth – Charles Wright Mills. New York: Oxford University Press, 1946.
- Weber, Max. The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. tr. Talcott Parsons. New York: Taylor & Francis, 2005.
Öz
Bu çalışmanın temel amacı, sera sebze yetiştiriciliğindeki etik sorunlara ilişkin dinsel duyarlılığın etki düzeyini belirlemek ve sera yetiştiriciliği zemininde ortaya çıkan etik sorunların çözümüne dini katkının imkanını araştırmaktır. Fiziki şartların kontrol edildiği ve endüstriyel üretimin hâkim olduğu sera sebze yetiştiriciliğinde dinsel duyarlılıklar gündelik hayat ve din, ilaçlama ve sağlık, genetik ve fıtrat gibi ana kategoriler üzerinden analiz edilmiştir. Bu anlamda çalışma, dinsel duyarlılık çözümlemesi bağlamında spesifik ahlaki sorunların bir arka plan okumasını amaçlamaktadır. Zira toprak ve insan ilişkisi, toprağı kullanma ve çiftçilik mesleği, tarımsal dönüşümler ve gelişmişlik, makineleşme ve modernlik, teknolojik dönüşüm ve toplumsal farklılaşmalar, etik ve gündelik gerçeklik, tüketim ve sağlık gibi kavramsallaştırmalar, kırsal yaşam ve çiftçilik mesleğinin hem insanlık tarihinde oynadığı role hem de çiftçilik mesleğinin dönüşümüne ve toplumsal farklılaşmayı anlamadaki önemine işaret etmektedir
Veriler, Türkiye’nin Akdeniz Bölgesi’nde yer alan Antalya ili sınırları içinde serada sebze yetiştiren 430 üretici ile karşılıklı görüşülerek, amaca uygun olarak düzenlenmiş anket formları aracılığıyla toplanmıştır. Sera sebze yetiştiricilerinin dinsel zihniyetini analiz etmek ve etik problemlerin çözümünde ilişkin dinsel duyarlılık düzeylerini gösteren endeks oluşturulmuştur. Üreticilerin karakteristikleri, üretim sürecindeki tutum ve davranışları; sera sebze yetiştiriciliği etik sorunlarına karşı gösterilen dinsel duyarlılığı etkileyen faktörler olarak bilinmektedir. Bu faktörler, bağımlı değişkeni dini duyarlılık endeksi olan çoklu doğrusal regresyon modeli ile test edilmiştir.
Sera sebze üretim sürecindeki işlerini yaparken ibadet yaptığını düşünen ve Cuma Namazını kılmak için iş bırakan üreticiler, diğer üreticilere göre etik sorunlara dinsel duyarlılığı daha fazla bulunmuştur. Üreticilerin, gündelik hayatlarında din önemli bulunmuş ve dinin zihniyet temelinde davranışları etkilediği ifade edilmiştir. Sera sebze yetiştiriciliği faaliyetlerinde yaptıkları bir hatanın sadece ahirette değil bu dünyada da karşılığının görüleceğine yönelik dinsel duyarlılık düzeyi oldukça yüksek ölçülmüştür. Bu durum, sera sebzeciliğinde etik sorunların üstesinden gelebilmek için izlenecek stratejilerin dinsel çerçevede ele alınması gerektiğini göstermektedir. Doğrusal regresyon modelinde, ilköğretim eğitim düzeyine sahip üreticilere göre lise ve lisans eğitim düzeyi olan üreticilerin sera sebze yetiştiriciliği etik sorunlarına karşı dinsel duyarlılıklarının daha yüksek olduğu söylenebilir. Sera sebze yetiştiriciliği yapan üreticilerin, belirli deneyimleri genel dinsel tutumlarıyla bağlantılı olabilmektedir. Bu açıdan, uzun süredir seracılık yapan üreticilerin daha az deneyimlilere göre etik sorunlara yönelik dinsel duyarlılığının önemli olduğu söylenebilir.
Sera sebze yetiştiriciliği özelinde dinsel duyarlılık endeksinin çıkartılması, literatürde ilk olma özelliğini taşımaktadır. Gündelik hayat ve din algısı, genetik ve fıtrat, sera sebze üretimi ve ahiret, kimyasal ilaçlama ve sağlık, ilaçlama zamanına uymama ve hayattayken karşılığını görme, ahlaki tutarlılık ve piyasa şartları şeklinde ilişkileri analiz edilen dinsel duyarlılık endeksi daha sonraki çalışmalara rehberlik etme potansiyeline sahip gözükmektedir.
Anahtar Kelimeler
Din Sosyolojisi Sera Sebze Yetiştiriciliği Etik Sorunlar Doğrusal Regresyon Modeli
Proje Numarası
215K173
Kaynakça
- Abdalbaqi, Muhammad Fu'âd. al-Mu'jam al-Mufahras li-Alfaz al-Qur'an al-Karim. Cairo: Dâr al-Kutub, 1364/1945.
- Ahmad Bin Hanbal. Musnad al-Imam Ahmad b. Hanbal. ed. Ahmad Muhammad Shakir. Cairo: Dar al-Hadith, 1st edition, 1416/1995.
- Alhamidi, Sameer K et al. “The Cultural Background of the Sustainability of the Traditional Farming System in the Ghouta, the Oasis of Damascus, Syria”. Agriculture and Human Values 20 (2003), 231-240.
- Arı, Erkan - Yılmaz, Veysel. “Genetiği Değiştirilmiş Ürünlere Yönelik Tutum ve Davranışların Araştırılması: Eskişehir ve Bursa Örneği”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 22/2 (2020), 381-402.
- Arslan, Mustafa. “Gündelik Hayatta Din". Din Sosyolojisi El Kitabı. ed. Niyazi Akyüz - İhsan Capçıoğlu. 307-324. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
- Baer Jr, Richard A. “Agricultural Ethics at State Universities: Why no Input from the Theologians?”. Agriculture and Human Values 4 (1985), 41-46.
- Baer Jr, Richard A. “Theology and Agricultural Ethics at State Universities: A Rejoinder”. Agriculture and Human Values 6 (1989), 99-104.
- Bayraç, Abdullah Tahir - Gülsüm, Kalemtaş. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar. Ankara: ODTÜ Bilim ve Toplum Kitapları, 2011.
- Berger, L. Peter - Brigitte, Berger. Sociology: A Biographical Approach. New York: Basic Books, 1972.
- Berger, L. Peter. Sacred Canopy: Elements of a Sociological Theory of Religion. New York: Open Road Media Press, 2011.
- Berry, Wendell. The Unsettling of America. Berkeley: Counterpoint Press, 2015.
- Bukhari, al-, Abu ‘Abdillah Muhammad b. Ismai’l b. Ibrahim al-Ju‘fi. Sahih al-Bukhari. ed. Muhammad Zuhayr b. Nasir, Dar Takwin al-Najat, 1st edition, 1422/2001.
- Cardoso, Sarika P. - James, Harvey S. “Ethical Frameworks and Farmer Participation in Controversial Farming Practices”. Journal of Agricultural and Environmental Ethics 25 (2012), 377-404.
- Çokuysal, Burçin. “Sürdürülebilir Tarım ve Gıda Üretiminde Etik İkilemleri Anlamanın ve Tartışmanın Önemi”. Türkiye Biyoetik Dergisi 7/3 (2020), 114-123.
- Dlouhy, Jay. “Philosophy Behind Alternative Forms of Agriculture”. The Proceedings of International Scientific Colloquium on Comparison Between Farming Systems. ed. Jay Dlouhy - G. Nilsson, 124 (1983), 49-53.
- Duran, Ahmet. “İmam Muhammed es-Şeybanî’nin Hayatı ve Hanefi Fıkhının Tedvinindeki Yeri”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 9 (2007), 171-198.
- Eldridge, Michael. “Theology and Agricultural Ethics in the State University: A Reply to Richard Baer”. Agriculture and Human Values 2 (1985), 47-53.
- Giddens, Anthony. The Consequences of Modernity. Stanford University Press: Polity Press, 1990.
- Gujarati, Damador N. Basic Econometrics. New York: McGraw-Hill Companies, 2004.
- Isa, Noor Munirah - Saadan, Man. “First Things First’: Application of Islamic Principles of Priority in the Ethical Assessment of Genetically Modified Foods”. Journal Agricultural Environmental Ethics 27 (2014), 857-870. https://doi.org/10.1007/s10806-014-9504-0
- James, Harvey S. “On Finding Solutions to Ethical Problems in Agriculture”. Journal of Agricultural and Environmental Ethics 16/5 (2003), 439-457. https://doi.org/10.1023/A:1026371324639
- Kaya, Ercan et al. “Üniversite Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Gıda Ürünlerine Bakışı”. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2/3 (2012), 55-60.
- Kister, Meir Jacob. “The Prophet's Market”. Journal of the Economic and Social History of the Orient 8/3 (1965), 272-276.
- Kruip, Gerhard. “Sosyal Piyasa Ekonomisinin Ana Hatları ve Bunların Hıristiyan Sosyal Ahlakıyla Bağlantısı”. Sosyal Piyasa Ekonomisi ve İslam’daki Algılanışı. Ankara: Offset Photomat, 2011.
- Macit, Mustafa. “Din Kavramıyla İlgili Anlayış ve Tutumlar Üzerine Bir Çözümleme”. EKEV Akademi Dergisi 13/41 (2009), 347-360.
- Polat, Fazlı. Gündelik Yaşam Tercihler ve Din. Ankara: Sage Yayınları, 2013.
- Rahman, Sanzidur. “Environmental Impacts of Modern Agricultural Technology Diffusion in Bangladesh: An Analysis of Farmers’ Perceptions and Their Determinants”. Journal of Environmental Management 68 (2003), 183–191. https://doi.org/10.1016/S0301-4797(03)00066-5
- Shatibi, Abu Isḥaq. al-Muwafaqat. Beirut: Muassasa al-Risala, 2017.
- Studenmund, A. H. Using Econometrics: A Practical Guide. New York: Pearson Publishers, 2011.
- Subaşı, Necdet. Gündelik Hayat ve Dinsellik. İstanbul: İz Yayınları, 2004.
- TGKPMLY, Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği. Resmî Gazete 31611 (Eylül 27, 2021). Accessed November 30, 2023. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/09/20210927M1-1.htm
- Turan, M. Fatih. “İslam Hukuku Açısından Yıkıcı Fiyat Uygulaması”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43 (2015), 78-103.
- Van Mansvelt, Jan Diederik. “Basic Concepts of Alternative Agriculture”. The Proceedings of the Sixth International Scientific Conference of the International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM) on Global Perspectives on Agroecology and Sustainable Agricultural Systems. ed. P. Allen - D. V. Dusen. 1/1–14. Santa Cruz: Agroecology Program, University of California, 1988.
- Wach, Joachim. Sociology of Religion. London and New York: Routledge, 1947.
- Wallace, Ruth A. - Wolf, Alison. Çağdaş Sosyoloji Kuramları. tr. Leyla Elburuz – M. Rami Ayas. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2012.
- Weber, Max. From Max Weber: Essay in Sociology. translated, edited, and with an Introduction by Hans H. Gerth – Charles Wright Mills. New York: Oxford University Press, 1946.
- Weber, Max. The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. tr. Talcott Parsons. New York: Taylor & Francis, 2005.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Din Sosyolojisi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | 215K173 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Temmuz 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Din, Felsefe ve Toplum |
Hitit İlahiyat Dergisi Creative Commons Atıf 4.0 International License (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.