CİNSEL DOKUNULMAZLIĞA KARŞI SUÇLARIN İSPATINDA YARARLANILAN KRİTERLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ HAKKINDA DEĞERLENDİRMELER
Öz
Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar, diğer şiddet suçlarından farklı olarak ispatında zorluk yaşanan suçlardır. Çoğunlukla yalnızca mağdur beyanı üzerinden yürütülen yargılamalarda beyanın doğruluğunu değerlendirmek üzere çeşitli kriterlere başvurulmaktadır. Bu kriterlerden bazıları genel nitelikteyken bazıları cinsel dokunulmazlığa karşı suçlara özgüdür. Mağdurun iftira atması için bir nedeninin olmaması, mağdurun iffetine zarar verecek şekilde yalan söylemesinin beklenmemesi, mağdurun içinde bulunduğu durumu mazur göstermek istemesi cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar özelinde başvurulan, çeşitli nedenlerle eleştirilen kriterlerdir.
Çalışmada öncelikle cinsel dokunulmazlığa karşı suçların ispatında yaşanan zorluğun nedenleri üzerinde durulmuş, cinsel suç mitlerinin bu zorluğa etkisine değinilmiştir. Cinsel dokunulmazlığa karşı suçların ispatında yaşanan zorluklar ispat hukuku kuralları çerçevesinde ele alındıktan sonra cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçların ispatında tecrübe kurallarının ve tecrübe kurallarıyla cinsel suç mitlerinin ayırt edilmesinin önemi üzerinde durulmuştur. Uygulamada başvurulan kriterlerin yardımcı vakıalar ve tecrübe kurallarıyla ilişkisine ve tecrübe kurallarının taşıması gereken kriterler üzerinden değerlendirmelere yer verilmiştir. Öğretide çeşitli nedenlerle eleştirilen bu kriterlere, kriterlerin hukuki niteliği ve taşıması gereken nitelikler gözetilerek farklı bir perspektiften yaklaşmak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar beyan delilleri tecrübe kuralları mağdur beyanı cinsel suç mitleri
Kaynakça
- Amerikan Psikiyatri Birliği, DSM (Diagnostic and Statistical Manuel of Mental Disorders)-5 Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı (Ertuğrul Köroğlu çev, Hekimler Yayın Birliği 2014).
- Artuk M E ve Alşahin M E, Kriminoloji (Adalet Yayınevi 2017).
- Aydın D, Ceza Muhakemesinde Deliller (Yetkin Yayınevi 2014).
- Bacaksız P ve Bayzit T, ‘Yargıtay’ın Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlarda İspat Yaklaşımı’ (2019) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan 379-414.
- Birtek F, AİHM, Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay Kararları Işığında Ceza Muhakemesinde Delil ve İspat (2 Baskı, Adalet Yayınevi 2017).
- Bohner G, Danner U. N, Siebler F ve Samson G. B, ‘Rape Myth Acceptance and Judgments of Vulnerability to Sexual Assault: An Internet Experiment’ (2002) 49 Experimental Psychology 257-269.
- Bohner G, Reinhard M A, Rutz S, Sturm S, Kerschbaum B ve Effler D, ‘Rape Myths As Neutralizing Cognitions: Evidence for a Causal Impact of Anti-Victim Attitudes on Men’s Self-Reported Likelihood of Raping’ (1998) 28 European Journal of Social Psychology 257-268.
- Burt M, ‘Cultural Myths and Supports for Rape’ (1980) 38 Journal of Personality and Social Psychology 217-230.
- Centel N ve Zafer H, Ceza Muhakemesi Hukuku (15. Baskı, Beta Yayınevi 2018).
- Centel N, ‘5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Cinsel Saldırı Suçu ve Cinsel Suçlar Değişiklik Tasarısı’nın Değerlendirilmesi’ (2012) 99 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 269-290.
- Centel N, ‘Yeni Türk Ceza Yasası ve Kadın’ (2005) 44 Polis Dergisi 1-16.
- Deniz D, ‘Tekrarlayan Travma ve İkincil Mağduriyet Konularının Adli Süreçlerde Değerlendirilmesi’ VI. Uluslararası
- TURKCESS Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi 30 Ekim- 1 Kasım 2020/İstanbul Tam Metin Kitabı içinde (Tebad 2020) 289-296.
- Doğan K, Ceza Muhakemesinde Belirsizlik Kuşkudan Sanık Yararlanır İlkesi “in dubio pro reo” (2. Baskı, Seçkin Yayınevi 2018).
- Dönmezer S, Kriminoloji (9. Baskı, Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı 2020).
- Eker T ve Erdener E, ‘Tecavüze İlişkin Kültürel Mitler ve Mitlerin Kabul Edilmesine Etki Eden Faktörler’ (2011) 14 Türk Psikoloji Yazıları 60-72.
- Erman, R. B, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Belirti ve İspat Değeri’ 2010 Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Köksal Bayraktar’a Armağan 679-701.
- Eyssel F, Bohner G ve Siebler F, ‘Perceived Rape Myth Acceptance of Others Predicts Rape Proclivity: Social Norm or Judgemental Anchoring?’ (2006) 65 Swiss Journal of Psychology 93-99.
- Feyzioğlu M ve Taner F G, Ceza Muhakemesinde İspatın Ölçütü Olarak Vicdani Kanaat (Islık Yayınları 2015).
- Feyzioğlu M, Ceza Muhakemesi Hukukunda Tanıklık (US-A Yayıncılık 1996).
- Gedik D, Öğreti ve Yargısal İçtihatlar Işığında Ceza Muhakemesinde Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi (In Dubio Pro Reo) (2. Baskı, Adalet Yayınevi 2023).
- Godenzi A, Cinsel Şiddet Yaşayanların Yaşatanların Anlatımlarıyla (Sultan Kurucan Coşar ve Yakup Çoşar çev, Ayrıntı Yayınevi 1992).
- Gölge B Z, Yavuz M F ve Başkan, T M, ‘Hukukçuların ve Polislerin Irza Geçme ile İlgili Ceza Sistemine Bakış Açılarının Değerlendirilmesi’ (2000) 5 Adli Tıp Bülteni 5-11.
- Gölge B Z, Yavuz M F ve Yüksel Ş, ‘Cinsel Saldırgan Profili’ (2006) 20, Adli Tıp Dergisi 1-17.
- Groth N, Wollbert A B ve Holmstrom L, ‘Rape: Power, Anger, and Sexuality’ (1977) 134 American Journal of Psychiatry 1239–1243.
- Kafes V, ‘Yargı Uygulaması Açısından Cinsel Saldırı Suçu (TCK m. 102)’ Yener Ünver ed, II. Türkiye-Slovenya Uluslararası Hukuk Sempozyumu Cinsel Suçlar ve Evlilik Hukuku içinde (Seçkin Yayınevi 2014).
- Karacan O, ‘Unutulma Hakkı ve Cinsel Saldırı Failleri’ (2022) 19 Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 191-215.
- Karakehya H, Ceza Muhakemesi Hukuku (4. Baskı, Nisan Kitabevi 2022).
- Kocaoğlu, S S, Yargı Kararları Işığında Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar (TCK m. 102-105) (Yetkin Yayınevi 2016).
- Krahé B, Temkin J, Bieneck S ve Berger A, ‘Prospective Lawyers’ Rape Stereotypes and Schematic Decision Making About Rape Cases’ (2008) 14 Psychology, Crime & Law 461–479.
- Kunda Z, Social Cognition Making Sense of People (The MIT Press 1999).
- Kunter N, Ceza Muhakemesi Hukuku (İstanbul Akgün Matbaası 1961).
- Kunter N, Yenisey F ve Nuhoğlu A, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku Birinci Kitap (17. Baskı, Beta Yayınevi 2009).
- Orth U, ‘Secondary Victimization of Crime Victims by Criminal Proceedings’ (2002) 15 Social Justice Research 313–325.
- Özbek V Ö, Doğan K ve Bacaksız P, Ceza Muhakemesi Hukuku (15. Baskı, Seçkin Yayınevi 2022).
- Öztürk B, Tezcan D, Erdem M. R, Sırma-Gezer Ö, Saygılar-Kırıt Y. F, Alan-Akcan E, Özaydın Ö, Erden-Tütüncü E, Altınok Villemin D ve Tok M. C, Ana Hatlarıyla Ceza Muhakemesi Hukuku (9. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2022).
- Randall M, ‘Sexual Assault Law, Credibility, and ‘Ideal Victims’: Consent, Resistance, and Victim Blaming’ (2010) 22 Canadian Journal of Women and the Law 397–433.
- Roxin C, ‘İspat Hukukunun Esasları’ Yener Ünver çev (2005) 8 İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 265-289.
- Scully D, Cinsel Şiddeti Anlamak Tutkulu Tecavüzcü Erkekler Üzerine Bir İnceleme, (Şirin Tekeli ve Laleper Aytek çev, 2. Baskı, Metis Yayınevi 2014).
- Sokullu F, ‘Siyah Sayılar ve Viktimoloji’ (1974) 40 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 219-241.
- Sokullu-Akıncı F ve Dursun S, Viktimoloji (Mağdurbilim) (3. Baskı, Beta Yayınevi 2016).
- Sözer A, ‘Şiddet Suçları’ M. Alper Sözer ve Ercan Balcıoğlu ed, Kriminoloji içinde, (1. Baskı, Nobel Yayınevi 2016).
- Sykes G M ve Matza D, ‘Techniques of Neutralization: A Theory of Delinquency’ (1957) 22 American Sociological Review 664–670.
- Symonds M, ‘The ‘Second Injury’ to Victims of Violent Acts’ (2010) 70 The American Journal of Psychoanalysis 34–41.
- Şahin C ve Göktürk N, Ceza Muhakemesi Hukuku II (12. Baskı, Seçkin Yayınevi 2022).
- Şen E ve Şahin B, ‘Yargıtay Kararları Işığında Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar’ (2022) 185 Terazi Hukuk Dergisi 118-128.
- Şenol C, Teori ve Uygulamada Ceza Muhakemesinde Hukuka Aykırı Delillerin Kullanılması ve Değerlendirilmesi Yasağı ( On İki Levha Yayıncılık 2015).
- Taner F G, Türk Ceza Hukukunda Cinsel Özgürlüğe Karşı Suçlar (2. Baskı, Seçkin Yayınevi 2017).
- Taşkın O E, Kadın Cinayeti Suçu Kriminoloji ve Ceza Hukuku Boyutuyla (Oniki Levha Yayınevi 2022).
- Taşpınar S, ‘Fiili Karinelerin İspat Yükünün Dağılımındaki Rolü’ (1996) 45 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 533-572.
- Tosun Ö, Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri Cilt 1 Genel Kısım (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1984).
- Ünver Y ve Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku (14. Baskı, Adalet Yayınevi 2018).
- Ünver Y, ‘Ceza Muhakemesinde İspat, CMK ve Uygulamamız’ (2006) 1 Ceza Hukuku Dergisi 103-205.
- Ünver Y, ‘Türk Maddi Ceza Hukukunda Cinsel Suçların Eleştirisel Olarak İncelenmesi’ Yener Ünver ed, II. Türkiye-Slovenya Uluslararası Hukuk Sempozyumu Cinsel Suçlar ve Evlilik Hukuku içinde (Seçkin Yayınevi 2014).
- Wemmers J A, ‘Victims’ Experiences in the Criminal Justice System and Their Recovery from Crime’ (2013) 19 International Review of Victimology 221–233.
- Yalçın T, Türk Ceza Hukukunda Kadın (Savaş Yayınevi 2019).
- Yancı F ve Polat A Ö, ‘Tecavüze İlişkin Tutumların Tecavüz Mitleri, Adil Dünya İnancı, Cinsiyet Rolleri ve Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi’ (2019) 1 İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi 31-50.
- Yıldız A. K, Ceza Muhakemesinde İspat ve Delillerin Değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2002).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Ceza Hukuku |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 13 Sayı: 2 |
