Yahudiliğin Ata Yakup ve Şeriat Algısı Işığında Medineli Müslümanlar ve Yahudiler Arasındaki Nesih Tartışması
Öz
Bu çalışmada
Yahudi geleneğinde “ata,” İslam geleneğinde de “peygamber” olarak tanınan
Yakup’un “kendisine uyguladığı yasakların” niteliğini açıklayan Âl-i İmran suresi 93. Ayet, Tora ve Yahudi
dinî anlayışını temel alan bir yöntemle yeniden yorumlanmıştır. Karşılaştırmalı
dinler tarihi disiplininin tarihsel-fenomenolojik yöntemi dahilinde,
ayette bahsi geçen “İsrail,” “İsrail’in
yasakları” ve “Yahudi Tora algısı” gibi müphem hususlar önce ayetin nüzul
sebebi verilerek açıklanmış, daha sonra bunları oluşturan tarihî unsurlar
Yahudi dinî literatüründen faydalanılarak yeniden yorumlanmıştır. Böylece Yahudi
Atası Yakup’tan yola çıkılarak Âl-i
İmran suresi 93. ayetin tarihsel-fenomenolojik arka planı elde edilmeye
ve bu ayetin sosyo-kültürel hafızasına
inilmeye çalışılmıştır. Diğer bir deyişle, söz konusu ayetin açıklanmasında Ata
Peygamber Yakup’un her iki din ve kutsal kitaptaki tarihsel kişiliği
birleştirilmiş ve Kur’an’ın, “Tanrı yasasında nesih kabul etmeyen” Medineli
Yahudilere verdiği cevap yorumlanmaya çalışılmıştır. Bu
suretle Medineli Yahudilerin Hz. Muhammed’in peygamberliğini inkar etmek için
öne sürdükleri “uyluk yasağı” tarihsel olarak açıklanmış ve bu yasağın
Ata-Peygamber Yakup’un kendi uygulaması olduğu anlaşılmıştır. Âl-i İmran suresi
93. ayette peygamberlerin kendi uygulamalarının din yerine konması ve tarih
üstü olarak anlaşılması reddedilmiştir. Böylece söz konusu ayet Medine Yahudilerinin
şeriat anlayışının gerek teolojik gerekse tarihsel olarak sorunlu olduğu
vurgulamıştır.
Anahtar Kelimeler
Kur’an Nesih İsrail Tora Tefsir Medina Yahudileri İsrailiyyat.
Kaynakça
- Alexander, Elizabeth Shanks. “The Orality Of Rabbinic Writing.” The Talmud And Rabbinic Literature, ed. Charlotte E. Fonrobert ve Martin S. Jaffee, 38-58, New York: Cambridge University Press, 2007.
- Altunay, Erhan. Paganizm-I. İstanbul: Hermes Yayınları, 2014.
- Bar Yochai, Shimon-Yehuda Ashlag, ed. The Zohar. 23 cilt. New York: The Kabbalah Centre Int. Inc., 2003.
- Besalel, Yusuf. Yahudilik Ansiklopedisi. 3 cilt. İstanbul: Gözlem Gazetecilik, 2001.
- Bottéro, Jean, Marc-Alain Oukanin ve Joseph Moingt. İnancın En Güzel Tarihi. Çev. İsmet Birkan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
- Campbell, Joseph. Tanrı’nın Maskeleri-Batı Mitolojisi. Çev. Kudret Emiroğlu. İstanbul: İmge Kitabevi, 2003.
- Cohen, Jeffrey M. “Jacob’s Paradoxical Encounters.” Celebrating Our Freedom 29:1 (2001): 31-35.
- De Vaux, Roland. The Early History Of Israel. Çev. David Smith. London: Darton, Longman and Todd, 1978.
- Duman, Cengiz. “Peygamber Kıssaları: Hz. Yakub’un Kişiliği ve Şeceresi.” Haksöz Dergisi 228 (Mart 2010), http://www.haksozhaber.net/okul/article_detail.php?id=6042 (eriş. tar. 4.11.2017).
- Duman, Cengiz. Yakup Peygamber Kıssası ve Anakronizm. http://www.fikribeyan.net/2104_Yakup-Peygamber-Kissasi-ve-Anakronizm---Cengiz-Duman.html (eriş. tar. 10.06.2014).
- Ebû Dâvûd. Sünen-i Ebû Dâvûd. Tah. Bedrettin Çetiner. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
- Firestone, Reuven. Yahudiliği Anlamak (Avraam/İbrahim’in Çocukları). Çev. Ç. Erendağ ve L. Kartal. İstanbul: Gözlem Gazetecilik, 2004.
- Flavious, Josephus. Complete Works of Josephus Antiquities of the Jews The Wars of Jews Against Apion, cilt 3. New York: Bigelow, Brown & Co., 2010.
- Frazer, James G. Altın Dal. 2 cilt. Çev. Mehmet H. Doğan. İstanbul: Payel Yayınları, 2012.
- Friedman, Richard Elliott. Kitabı Mukaddes’i Kim Yazdı?. Çev. Muhammet Tarakçı. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2005.
- Ginzberg, Louis. The Legends Of The Jews. 4 cilt. Çev. Henrietta Szold. London: The Johns Hopkins University Press, 1998.
- Graves, Robert ve Patai, Raphael. İbrani Mitleri (Tekvin-Yaratılış Kitabı). Çev. Uğur Akpur. İstanbul: Say Yayınları, 2009.
- Greenspahn, Frederick E. “Jacob.” Encyclopedia of Religion, 7: 4757-58.
- Gürkan, Salime Leyla. Yahudilik. İstanbul: İSAM Yayınları, 2008.
- Gürkan, Salime Leyla. “İsrâîl ve Ya’kūb İsimlerinin Etimolojisi Üzerine Bir Değerlendirme”. İslâm Araştırmaları Dergisi 38 (2017): 233-244.
- Haleva, Yitshak. Tora ve Aftara. 5 cilt. Çev. Moşe Farsi. İstanbul: Gözlem Gazetecilik, 2010.
- Harman, Ömer Faruk. “Ahd-i Atîk.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 1: 494-501.
- Harman, Ömer Faruk. “Tevrat’ın Yahudilik’teki Yeri ve Tevrat’a Yönelik Tenkit Faaliyeti.” Bütün Yönleriyle Yahudilik (Dinler Tarihi Araştırmaları-VIII). Ankara: Türkiye Dinler Tarihi Derneği Yayınları, 2012.
- Harman, Ömer Faruk. “Yahudilik.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansikleopdisi 43: 197-201.
- Harman, Ömer Faruk. “Ya’kûb.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansikleopdisi 43: 274-76.
- İbn Âşûr, Tâhir. Et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: Daru’t-Tunus, 1984.
- İbn Hanbel, Ahmed. Müsned Ahmed İbn Hanbel. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
- Jacobs, Irving. The Midrashic Process-Tradition and Interpratation in Rabbinic Judaism. New York: Cambridge University Press, 2008.
- Jacobs, Louis. “Judaism.” Encyclopedia Judaica 11: 511-20.
- Jaffee, Martin S. “Torah.” Encyclopedia of Religion 13: 9230-41.
- White, John Jervis. Bereşit - Genesis Elucidated: A New Translations from the Hebrew Compared with the Samaritan Text and the Septuagint and Syriac Versions, London: Schulze and Co., 1852.
- Jones, J. Sydney. World Religion-Primary Sources. 5 cilt. London: Thompson Gale, 2007.
- Jubilees. Çev. R. H. Charles. Londra: Adam and Charles Black, 1902.
- Kâsımî, Muhammed Cemâluddîn. Mehâsinu’t-Te’vîl. Haz. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Beyrut: Dâru’l-Haya’i’l-Kutubi’l-Arabiyye, 1957/h. 1376.
- Kutsal Kitap. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2010.
- Klenerman, Leslie. “The History of the Tendo Achillis and Its Rupture.” The Achillis Tendon, ed. Nicola Maffulli ve Louis C. Almekinders, 1-4. London: Springer, 2007.
- Kurtubî, Ebî Abdillah Muhammed b. Ahmed. El-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. 24 cilt. Haz. Abdullah b. Abdulhasen Turkî. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 2006.
- Levin, Michael. Yahudi Ruhaniliği ve Mistisizmi. Çev. Estreya S. Vali. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A. Ş., 2006.
- Mâverdî, Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb. En-Nükt ve’l-Uyûn Tefsîru’l-Mâverdî. 7 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, trz..
- Mirkin, Moşe Ariya, ed. Midraş Rabbah: Bereşit. 10 cilt. Tel Aviv: Yavneh Publishing House, 1958.
- Moshiri, Ali ve Ahmad Oryan. “Tendon and Ligament Tissue Engineering, Healing and Regenerative Medicine.” Sport Medicine & Doping Studies 3: 2 (2013): 1-18.
- Mukâtil b. Süleymân. Tefsîru Mukâtil bin Süleymân. 3 cilt. Haz. Ahmed Ferîd. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2003.
- Öztürk, Mustafa. Kur’ân, Vahiy, Nüzûl. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
- Pirke Avot (Bilgelerimizin Öğretileri). Çev. Rav Naftali Haleva. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A. Ş., 2004.
- Pirke de Rabbi Eliezer. Çev. Gerald Friedlander. London: Kegan Paul T. T.& Co. Ltd., 1916.
- Rabinowitz, Louis Isaac. “Torah.” Encyclopedia Judaica 20: 39.
- Razi, Fahreddin. Tefsîru’l-Fahri’r-Râzî/Mefâtihu’l-Ğayb. 30 cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1981.
- Sarna, Nahum M. “Jacob.” Encyclopedia Judaica 11: 17-20.
- Sarna, Nahum M. “Biblical Literature: Hebrew Scriptures.” Encyclopedia of Religion 2: 878-95.
- Sefer Ha Yashar. Salt Lake City: J. H. & Company, 1887.
- Simpson Cuthbert A.-Bowie, Walter Russell“The Book of Genesis,” The Interpreter’s Bible, 12 cilt. New York: Abingdon-Cogesbury Press, 1952. 1: 437-829.
- Smith, S. H. “Heel and Thigh: The Concept Of Sexuality In The Jacob-Esau Narratives.” Vetus Testamentum 40 (1990/4): 464-73.
- Stone, Merlin. Tanrılar Kadınken. Çev. Nilgün Şarman. İstanbul: Payel Yayınları, 2000.
- Sunderland, Jabez Thomas. Origin And Character Of The Bible. Boston: The Beacon Press, 1924.
- Taberi, Ebu Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmi’u’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. 26 cilt. Haz. Abdullâh b. Abdulmuhsin Turkî, Kahire 2001.
- “Tanakh.” Encyclopedia Judaica 19: 499.
- Barton, John ve John Muddiman, ed. The Oxford Bible Commentary. London: Oxford University Press, 2001.
- Toprak, Mehmet Sait. “Hadislerin Sözlü Rivayeti İle Sözlü Tora’nın Rivayet Tekniği Meselesine Bir Giriş.” Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20: 1 (2008): 139-65.
- Vâhidî, Ebû’l-Hasen Alî b. Ahmed. Esbâbu Nüzûli’l-Kur’ân. Haz. Mâhir Yâsin Fahd. Riyad: Dâru’l-Meymân, 2005.
- White, Ellen. G. Patriarchs and Prophets, USA: Ellen White Estate Inc., 2017.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Vahiy.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansikleopdisi 42: 440-43.
- Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Eser Neşriyet, 1979.
- Yıldız, Aynur. “Yahudi ve İslâm Kutsal Literatüründe Hz. Ya’kûb ve Seçilmişlik Kavramı: Karşılaştırmalı Bir Çalışm.” Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2014.
- Zakovitch, Yair. Jacob–Unexpected Patriarch. London: Yale University Press, 2012.
- Zemahşeri. El-Keşşâf. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2006.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makale |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 22 Sayı: 43 |