Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi E-Dergisi

Öz

Gökyüzü ve gökyüzü cisimlerinin hareketleri tarih öncesinden beri insanların dikkatini çekmiştir. İnsanlar gökyüzü cisimlerinin hareketlerini izlemiş, kaydetmiş, onların hareketlerine göre cetveller hazırlamış ve bu kayıtları kendilerince yorumlamışlardır. Astronominin gelişimi pek çok uygarlığın çalışmalarının birleştirilmesiyle oluşmuştur. Daha sonra gezegen hareketleri ve yıldızların konumunun insanlar ve olaylar üzerinde etkileri olduğu düşünülmüş, bunlara bazı yorumlar getirilmiştir. Böylece Astroloji doğmuştur. Bu tür çalışmalar yöneticiler tarafından da desteklenmiş, hemen her sarayda astronomi bilgini “müneccimbaşı” sıfatıyla kendine yer bulmuştur. Babür Sultanlığı’nın kurucusu olan Babür’ün yer yer anı yer yer günlük özelliği taşıyan oldukça samimi ve açık sözlü bir üslupla kaleme aldığı Babürname, Türk ve Batı dünyasında oldukça değerli bir eser sayılmaktadır. Bir padişah tarafından kaleme alınmasının yanı sıra dili ve içeriği bakımından oldukça zengin olması da onu önemli kılan unsurlardır. Bu çalışmada Çağatay Türkçesinin en mühim nesirlerinden olan Babürname’de yer alan astronomi ve astroloji ile ilgili isimler çeşitli yönden incelenmiştir. Hem yapı hem de anlambilim yönünden incelenen bu isimler ayrıca dönemin çeşitli inanışlarına da ışık tutmaktadır.