Din ve Felsefe Araştırmaları

Abstract

İslam toplumunda Müslüman olmayan bilginlerin İslam üzerine yaptıkları çalışmalara karşı yaygın bir art niyet arayışı olduğu söylenebilir. Bu niyet okumaya göre, mezkûr bilginler İslam’ı yıkmak, sahih İslam anlayışı karşısında durduğu iddia edilen sapkın oluşumları ön plana çıkarmak ve böylece gerçek İslam’ın insanlığa ulaşmasına engel olmak gibi amaçlarla bu tür çalışmalar yapmaktadırlar. Hiç şüphesiz bu bilginler arasında hakikat arayışı kaygısından uzak birçok insan vardır. Bununla beraber, onlar arasında İslam toplumu da dâhil, başka toplumları her açıdan tanıma amaçlı yeterince objektif çalışma yapanları da takdirle anmak lazımdır. Bu noktada meseleye diğer açıdan yaklaşıp tarih boyunca İslam bilginlerinin diğer toplumları objektif bir şekilde anlama ve anlatma çabası içine girip girmediklerini sorgulamak lazımdır.
Eldeki mevcut kaynaklara bakarak şunu rahatlıkla söyleyebiliriz: Tarih boyunca İslam bilginleri, bugün Batı dediğimiz toplumun bilginleriyle kıyaslandığında, kendi dışındaki toplumlarla çok az ilgilenmişler, onlarla ilgili çok az çalışma ortaya koymuşlardır. Örnek vermek gerekirse, Mısır’ı birkaç yıl işgal eden Fransızların bilginleri bin yıldan fazla orada hâkimiyet kurmuş Arap veya Türk Müslümanlardan çok daha fazla Mısır eski tarihi ve kültürü ile ilgili eser üretmişlerdir. Hindistan’a yüz yıl kadar bir süre hâkim olan İngilizler bin yıldan fazla orada hükmetmiş olan Arap veya Türk Müslümanlardan çok daha fazla Hindistan’ın tarih ve kültürüyle ilgili eser üretmişlerdir. Müslüman bilginler diğer toplumlarla ilgili objektif eser verme bir tarafa; kendi toplumlarının farklı eğilime sahip gruplarıyla ilgili dahi objektif eserler ortaya koyma başarısı gösterememişlerdir.