Kur'ân ve Sünnet Araştırmaları Dergisi

Abstract

Bu çalışmada İmam Cafer es-Sâdık’a (ö. 148/765) isnat edilmiş olan küçük çaplı Osmanlıca bir risalenin transkripsiyonlu neşri yapılmıştır. Ramazan Sıdkî tarafından imlâ edilen eser hicrî 1316 yılı şaban ayının ilk günü (15 Aralık 1898) tamamlanmıştır. “Tahir Ağa Tekkesi-568” kaydıyla Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’nde bulunan eser mukavva ciltli, 13 varak ve 26 sahifeden ibaret olup 180x120, 135x70 ölçülerindedir. Fuat Sezgin’in “Havâssu’l-Kur’ân” adıyla İmam Cafer’e atfen zikrettiği Berlin/4154 ve Zâhiriyye/7365 nüshalarının bu çalışmada ele alınan risaleyle aynı olmadığı; “Havâssu’l-Kur’ân” şeklindeki kütüphane kayıtlarının ise eserlerin özel isimlerini değil ne ile ilgili olduklarını belirttiği anlaşılmaktadır. Nitekim “Havâssu’l-Kur’ân”, genel anlamda Kur’ân’ın muhtevasında mevcut bazı lafızların, âyetlerin veya sûrelerin maddî-manevî tesirleriyle ilgili bir ilmî disiplini ve bunun literatürünü ifade etmektedir. Eser muhtevâsında bütün sûrelerin havassına yer verilmiş; bazı sûrelerin genel anlamda hastalıklara şifa olduğu ayrıca karın, bel, göz ağrısı, gibi rahatsızlıklarda ve hamilelikten kaynaklı sıkıntılar esnasında okunacak sûrelerin olduğu belirtilmiştir. Fiziki hastalıklar dışında özellikle düşmana karşı zafer elde etme; zalim, hırsız, harami şerrinden korunma; seferden selametle geri dönme; düşmanın iftira ve gıybet eden dilinin bağlanması; malın sudan ve yangından korunması; çalınan eşyanın bulunması; masum çocukların/bebeklerin her çeşit afetten korunması gibi muhafaza odaklı hasiyetlerden bahsedilmiştir. Masum bebek ve çocukların cin musallatından ve korkudan himayesi; yetişkinlerin şeytanın vesvesesinden kurtulması ve özellikle de kalpte yerleşme eğiliminde olan nifaka karşı korunma; her türlü belâdan, kabir azabından, kıyamet dehşetinden, âhiret azabından, sekeratın zorluğundan muhafaza için bazı sûrelerin hâsiyetinden bahsedilmiş olması da dikkat çekicidir. Kanaatimizce metnin en önemli özelliği her sûrenin hâsiyeti ifade edildikten sonra tesir-i hakikinin muhakkak surette Yüce Allah’ın izni, kudreti ve dilemesiyle olduğunun vurgulanmasıdır. Kur’ân’ı vesile kılıp asıl tesiri Kur’ân’ın sahibi olan Yüce Allah’tan beklemek ise “Havassu’l-Kur’ân” ilminin bizce esasını teşkil etmektedir.