Research Article
Year 2020,
Volume: 20 Issue: 1, 199 - 233, 31.03.2020
Abstract
The research takes views on the subject of renewal in the origins of jurispru-dence in modern times. At the end of the nineteenth century, calls for renewal began to appear with names such as "renewal", "renaissance" and "reform" and Muslims began to write their proposals, solutions and opinions to keep pace with Western civilization. Most of the renewal was related to the fundamentals of jurisprudence in the last century.
In this article there are four schools of innovation were introduced in theolo-gy and the most important personalities and their views. These schools are modern school, rational school, historical school and modernist school. The article also focuses on the traditionalist views, suggestions and criticism.
The opinions of scientists are sorted in four directions. The first trend revolves around the discontinuation of the use of the principles of jurisprudence. In secondary evidence such as custom and interest. The last section concerns the areas of renewal.
References
- Abd Al-Salam Balaji, tatavvur ilmu usuli'l-fıkh, (Beyrut, Daru İbn Hazm, 2010)
- Abdülmecid eş-Şerefi, el-İslâm ve’l-hadâse, 2. Baskı, (Tunus, ed-Dar’ut-Tunisiye li’n-Neşr, 1992).
- Abdülvehhab Hallaf, İlmu usûli’l-fıkh, (Küveyt, 1981).
- Ali Cuma, Havle kadiyyeti tecdîd-i usûli’l-fıkh, İslami ve Arap Araştırmaları Fakültesi dergisi, , 10, (1995).
- Ali Haseballah, Usûlü’t-teşrii’l-islami, (Kahire, Dârü'l-Ma’ârif, 1976).
- Alparslan Açıkgenç, İsalmî Uyanış ve Yenilikçilik Düşünürü: Fazlur Rahman’ın Hayatı ve Eserleri (1919-1988) İslamî Araştırmalar Sayı: 4, (Ekim 1990), 233.
- Fahd er-Rumi, Menhecü’l-medreseti’l-akliyyeti’l-hadîse fi’t-tefsîr, 1. baskı, (Beyrut, Müesseset’ür-Risale,1993).
- Faysal Vezûz, el-Almene fî fikri Muhammed Arkoun, (Yüksek Lisans Tezi, el-Câmiatü’l-Ürdüniyye, 1990).
- Fethi Ahmet Polat, Modern ve Postmodern Düşüncede Kür’an’a yaklaşımlar Arkoun, Hanefi ve Ebü Zeyd Örneği, Marife Bilisel Birikim, 1 /2, (Güz 2001).
- Halim Sabit, “Örf Maruf” İslam Mecmuası, 10/1, (1330-1332 h.) 304-311; Şentürk, Modernleşme.
- Hamd el-Cemal, İtticâhâtü’l-fikr’l-İslâmîyyi’l-muâsır fî Mısr, 1. baskı, (Riyad, Dar Alem’ül-Kutub).
- Hasan et-Turabi, Tecdîdu usûli’l-fıkh, 1. baskı, (Suudi Arabistan, Ed-Dar’us-Su’udiyye, 1404h.).
- Hasan Hanefi, Hisar'uz-zaman'il-hadır "mufekkirun", 1. baskı, (Mısır, Merkez'ul-Kitab li'n-Neşr, 2004).
- Hasan Hanefi, Mina-el-nasi-ila el-vaki’,baskı.1, (Beyrut, Darü’l-Madar, 2005),
- Hazza el-Gamidi, Muhavalatü’t-Tecdid fi Usûl’il-Fıkh ve Da’vatuhu Dirasa ve Tekvima. 1. baskı, (Suudi Arabistan, İmam Muhammed bin Suud Üniversitesi, 2008/1429).
- İbarhim Alaeddin, Cemaleddin Afagani, Hikmet Yurdu, sayı:12 (Temmuz-Aralık 2013).
- inci Yüzyilda İki Farkli Maslahat Yaklaşimi, (AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi), sayı 1, (Ba-har 2013).
- İshak Özgel, Tarihselcilik düşüncesi bağlamında Kur'an'ın tarihsel yorumu: metodolojik bir teklif, (Doktora Tezi, Süleyman Demirel üniversitesi, 2002).
- İsmail Hakkı İzmirli, “İctimaî Usûl-i Fıkha İhtiyaç Var mı?” Sebilürreşad Mecmuası, 298.
- Kâşif Hamdi Okur, Son Dönem Osmanlı Düşüncesinde Fıkıh Alanındaki Tartışma ve Yaklaşımlar, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 12/23 (2014).
- Maruf Adam Bava, Menhic’ü İlmi Usûl’i-el-Fıkh Beyne Et-Tecdid’ü-el-Matlub ve Et-Tebdid’ü-el-Merfuz, İslami araştırmalar ve Şeriat incelemeler dergisi, 2, (1433 h).
- Mehmet Boynukalın, Fıkıh Usûlünde Yenilenme İhtiyacı ve Ortaya Çıkardığı Tartışmalar (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 1999).
- Mehmet Paçacı, “Kur’an ve Tarihsellik Tartışması”, Kur’an’ı Anlamada Tarihsellik So-runu Sempozyumu: Tebliğler ve Müzakereler, (Bursa, 1996). Mehmet Paçacı, Kur’an ve Ben Ne Kadar Tarihselsiz, İslam Araştırmalar, sayı: 15, (1996).
- Mehmet S. Aydın, Falur Rahman ve İslâm Modernizm, Journal of Islamic Research, sayı: 3, (ekim, 1990).
- Mehmet Ulukütük, Çağdaş İslam Düşüncesinde Yeniden Yapılanmanın Dilsel Şartları: M. Arkoun, M. Hanefi ve M.A. Cabiri Öğrneği, TYB Akademi, 2/4, (Ankara 2012).
- Mehmet Yolcu, Hasan et-Turâbî ve Et-Tefsîru’t-Tevhîdî, Adlı Eserindeki Metodu, -Fâtiha Sûresi Tefsiri Örneği, Marife Bilimsel Birikim, 10 /3, (Yaz 2011).
- Mevlüt Albayrak, Muhammed İkbal'in din felsefesinde Alfred North Whitehead'in etkisi, Dini Araştırmalar, 4/11, (Eylül 2001).
- Muhammad Şelebi, Ta’lilü’l-ahkam, (Beyrut 1981).
- Muhammed Abduh, Al-A‘mal al-Kamila, Nşr: Muhammad Imarah, baskı. 1, (Ka-hire,Dâru'ş-Şurûk, 1993
- Muhammed Abduh, İslam ve nasraniye ma’ ilim ve el-medeniye, (Mısır, Darü’l Hadasa, 1968).
- Muhammed Abid el-Cabiri, Vichetü nazar, 1. baskı, (Beyrut, Merkez’üs-Sakafi el-Arabi, 1992).
- Muhammed Arkoun, Târihiyyetü’l-fikir’l-Arabî-l-İslâmî, 2. baskı, (Merkez’ül-İntima el-Kavmi, Lübnan, 1996).
- Muhammed ed-Desuki, Menhec cedîd li dirâseti ‘ilm-i usûli’l-fıkh, Şeriat Fakültesi Kanun ve İslami Araştırmalar dergisi, (1415).
- Muhammed el-Gazali, es-Sünnetü’n-nebeviyye beyne ehli’l-fıkh ve ehli’l-hadîs , 10. baskı, (Mısır,Dar’uş-Şuruk, Ty).
- Muhammed Gazâlî, es-Sünnetü'un-nebeviyye beyne ehl-i'l-fıkh ve ehli'l-hadis, (Ka-hire,Dâru'ş-Şurûk Muhammed Hudari, Usûlü’l-fıkh, (Mısır, 1969).
- Muhammed İkbal, “Tecdîdü’l-fikri’d-dînî fi’l-İslâm, Çev: Muhammed Adas, (Kahire, Dar’ul-Kitabi’l-Mısrî, 2011.
- Muhammed İkbal, İslam’da Dini Düşüncenin Yeniden Doğuşu, (İstanbul 1984),
- Muhammed Reşid Rıza, Tefsiru’l-Menar, (Mısır, 1973).
- Muhammed Said el-Buti, Davabetu’l-maslahat fi’ş-Şeriati’l-İslamiyye,( Mussesetü’l-er-Resala, 1973).
- Mustafa Karataş, Çağdaş Yazar Muhammed Gazâli’nin Hadis ve Sünnet İlişkin Görüşleri, İstanbul Üniversitesi İlahiyaat Fakültesi, 10 (2014).
- Mustafa Öztürk, Kur’an’ın Tarihsel Bir Hitap Oluş Keyfiyeti, İslâmî İlimler Dergisi, sayı: 1 /2, (2006).
- Nazik Saba Yared, er-Rahhâlûne’l-Arab ve hadâratü’l-garb fî nahnadi’l-Arabiyyeti’l-hadîse, 1. baskı, (Beyrut, Müessese Nevfel, ty).
- Osman Keskioğlu, Muhammed Abduh(1266-1323 H. / 1849-1905M.), Nkara üniversi-tesi, İlahyat Fakültesi, (1970) 18.
- Recep Şentürk, İslam Dünyasında Modernleşme ve Toplumbilim (Modernleşme), (İstanbul 1996).
- Süleyman Tufi, Şerhu muhtasari’r-ravda, Müessesetü’r-Risale, 1. Baskı, (1987).
- Şevket Kotan, İslam Geleneğinin Dönüşümü ve Tarihselcilik Sorunu, Bilimname Dergisi, sayı: 6, (2004).
- Şevket Topal, Ziya Gökalp’in İçtimâi Usûl-İ Fıkıh Önerisi Ve İzmirli İsmail Hakkı’nın Karşı Eleştirisi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi), 2, (2012),
- Vasfi Aşur Ebu Zeyd, el- Muhâvelâtü’t-tecdîdiyyeti’l-muâsıra fî usûli’l-fıkh, 1. Baskı, (Mısır, Savt’ül-Kalem el-Arabi, 2009).
- Yunus Apaydın, Fıkıh Usûlünün Temel Kabulleri ve Tarihselcilik, (İstanbul, İSAM, 2019).
- Yunus Apaydın, Klasik Fıkıh Usûlünün Uapısı ve İşlevi, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı: 1, (2003).
- Yusuf el-Karadâvî, el-Fıkhu'l-İslâmi beyne'l-asaleti ve't-tecdid, (Kahire, Mektebetu Ve-hbe, 1996).
- Yusuf el-Karadâvî, el-İctihat fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye mea’n-nazariyyati’t-tahlîliyye fi’l-ictihadi’l-muâsır, (Mısır, Darü’l-Kalem, 1996), 67 ve sonrası.
- Ziya Gökalp, “Hüsn ve Kubh”, İslam Mecmuası, c. I sayı: 8(1329).
- Ziya Gökalp, Örf Nedir – İctimaî Usûl-ı Fıkh Meselesi Münasebetiyle; Hikmet Yurdu, 12/2 (Temmuz – Aralık 2013).
Year 2020,
Volume: 20 Issue: 1, 199 - 233, 31.03.2020
Abstract
Bu makalede fıkıh usûlünün yenilenmesi konusunda modern dönemde ileri sürülen farklı görüşler incelenmiştir. XIX. yüzyılın sonundan itibaren İslam dü-nyasında tecdit, ihya ve ıslah gibi farklı isimlerle anılan birtakım girişimler söz konusu olmuş ve Müslümanların Batı karşısındaki geri kalışı konusunda farklı görüşler ve çözüm önerileri ortaya konulmuştur.
Bu çalışmada yenilenme konusundaki görüşleri ile öne çıkan dört ekolün temel fikir ve temsilcileri ana hatlarıyla tanıtılmıştır. Söz konusu ekoller “çağdaş akılcı ekol”, “realist ekol”, “modernist ekol” ve “tarihselci ekol” şeklinde belirtilebilir. Çalışmamızda bu ekollerin fıkıh usulünün yenilenmesine dair görüş ve önerileri, geleneksel usûle yönelttiği eleştiriler ele alınmaya çalışılmıştır. Usûlün yenilen-mesi konusundaki görüşleri mahiyetleri itibarıyla “klasik fıkıh usûlünün işlevsizliğini ve gereksizliğini”, “fıkıh usûlünü çağa uyarlama”, “fıkıh usûlünün şeklî ve tali kaynaklarını yenileme” ve “fıkıh usulünü tarihsel açısından yenile-me” eğilimi şeklinde belirtmek mümkündür. Her bir eğilimin temsilcileri tanıtılacak ve usule yönelik teklifleri serdedilip değerlendirilecektir.
Keywords
References
- Abd Al-Salam Balaji, tatavvur ilmu usuli'l-fıkh, (Beyrut, Daru İbn Hazm, 2010)
- Abdülmecid eş-Şerefi, el-İslâm ve’l-hadâse, 2. Baskı, (Tunus, ed-Dar’ut-Tunisiye li’n-Neşr, 1992).
- Abdülvehhab Hallaf, İlmu usûli’l-fıkh, (Küveyt, 1981).
- Ali Cuma, Havle kadiyyeti tecdîd-i usûli’l-fıkh, İslami ve Arap Araştırmaları Fakültesi dergisi, , 10, (1995).
- Ali Haseballah, Usûlü’t-teşrii’l-islami, (Kahire, Dârü'l-Ma’ârif, 1976).
- Alparslan Açıkgenç, İsalmî Uyanış ve Yenilikçilik Düşünürü: Fazlur Rahman’ın Hayatı ve Eserleri (1919-1988) İslamî Araştırmalar Sayı: 4, (Ekim 1990), 233.
- Fahd er-Rumi, Menhecü’l-medreseti’l-akliyyeti’l-hadîse fi’t-tefsîr, 1. baskı, (Beyrut, Müesseset’ür-Risale,1993).
- Faysal Vezûz, el-Almene fî fikri Muhammed Arkoun, (Yüksek Lisans Tezi, el-Câmiatü’l-Ürdüniyye, 1990).
- Fethi Ahmet Polat, Modern ve Postmodern Düşüncede Kür’an’a yaklaşımlar Arkoun, Hanefi ve Ebü Zeyd Örneği, Marife Bilisel Birikim, 1 /2, (Güz 2001).
- Halim Sabit, “Örf Maruf” İslam Mecmuası, 10/1, (1330-1332 h.) 304-311; Şentürk, Modernleşme.
- Hamd el-Cemal, İtticâhâtü’l-fikr’l-İslâmîyyi’l-muâsır fî Mısr, 1. baskı, (Riyad, Dar Alem’ül-Kutub).
- Hasan et-Turabi, Tecdîdu usûli’l-fıkh, 1. baskı, (Suudi Arabistan, Ed-Dar’us-Su’udiyye, 1404h.).
- Hasan Hanefi, Hisar'uz-zaman'il-hadır "mufekkirun", 1. baskı, (Mısır, Merkez'ul-Kitab li'n-Neşr, 2004).
- Hasan Hanefi, Mina-el-nasi-ila el-vaki’,baskı.1, (Beyrut, Darü’l-Madar, 2005),
- Hazza el-Gamidi, Muhavalatü’t-Tecdid fi Usûl’il-Fıkh ve Da’vatuhu Dirasa ve Tekvima. 1. baskı, (Suudi Arabistan, İmam Muhammed bin Suud Üniversitesi, 2008/1429).
- İbarhim Alaeddin, Cemaleddin Afagani, Hikmet Yurdu, sayı:12 (Temmuz-Aralık 2013).
- inci Yüzyilda İki Farkli Maslahat Yaklaşimi, (AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi), sayı 1, (Ba-har 2013).
- İshak Özgel, Tarihselcilik düşüncesi bağlamında Kur'an'ın tarihsel yorumu: metodolojik bir teklif, (Doktora Tezi, Süleyman Demirel üniversitesi, 2002).
- İsmail Hakkı İzmirli, “İctimaî Usûl-i Fıkha İhtiyaç Var mı?” Sebilürreşad Mecmuası, 298.
- Kâşif Hamdi Okur, Son Dönem Osmanlı Düşüncesinde Fıkıh Alanındaki Tartışma ve Yaklaşımlar, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 12/23 (2014).
- Maruf Adam Bava, Menhic’ü İlmi Usûl’i-el-Fıkh Beyne Et-Tecdid’ü-el-Matlub ve Et-Tebdid’ü-el-Merfuz, İslami araştırmalar ve Şeriat incelemeler dergisi, 2, (1433 h).
- Mehmet Boynukalın, Fıkıh Usûlünde Yenilenme İhtiyacı ve Ortaya Çıkardığı Tartışmalar (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 1999).
- Mehmet Paçacı, “Kur’an ve Tarihsellik Tartışması”, Kur’an’ı Anlamada Tarihsellik So-runu Sempozyumu: Tebliğler ve Müzakereler, (Bursa, 1996). Mehmet Paçacı, Kur’an ve Ben Ne Kadar Tarihselsiz, İslam Araştırmalar, sayı: 15, (1996).
- Mehmet S. Aydın, Falur Rahman ve İslâm Modernizm, Journal of Islamic Research, sayı: 3, (ekim, 1990).
- Mehmet Ulukütük, Çağdaş İslam Düşüncesinde Yeniden Yapılanmanın Dilsel Şartları: M. Arkoun, M. Hanefi ve M.A. Cabiri Öğrneği, TYB Akademi, 2/4, (Ankara 2012).
- Mehmet Yolcu, Hasan et-Turâbî ve Et-Tefsîru’t-Tevhîdî, Adlı Eserindeki Metodu, -Fâtiha Sûresi Tefsiri Örneği, Marife Bilimsel Birikim, 10 /3, (Yaz 2011).
- Mevlüt Albayrak, Muhammed İkbal'in din felsefesinde Alfred North Whitehead'in etkisi, Dini Araştırmalar, 4/11, (Eylül 2001).
- Muhammad Şelebi, Ta’lilü’l-ahkam, (Beyrut 1981).
- Muhammed Abduh, Al-A‘mal al-Kamila, Nşr: Muhammad Imarah, baskı. 1, (Ka-hire,Dâru'ş-Şurûk, 1993
- Muhammed Abduh, İslam ve nasraniye ma’ ilim ve el-medeniye, (Mısır, Darü’l Hadasa, 1968).
- Muhammed Abid el-Cabiri, Vichetü nazar, 1. baskı, (Beyrut, Merkez’üs-Sakafi el-Arabi, 1992).
- Muhammed Arkoun, Târihiyyetü’l-fikir’l-Arabî-l-İslâmî, 2. baskı, (Merkez’ül-İntima el-Kavmi, Lübnan, 1996).
- Muhammed ed-Desuki, Menhec cedîd li dirâseti ‘ilm-i usûli’l-fıkh, Şeriat Fakültesi Kanun ve İslami Araştırmalar dergisi, (1415).
- Muhammed el-Gazali, es-Sünnetü’n-nebeviyye beyne ehli’l-fıkh ve ehli’l-hadîs , 10. baskı, (Mısır,Dar’uş-Şuruk, Ty).
- Muhammed Gazâlî, es-Sünnetü'un-nebeviyye beyne ehl-i'l-fıkh ve ehli'l-hadis, (Ka-hire,Dâru'ş-Şurûk Muhammed Hudari, Usûlü’l-fıkh, (Mısır, 1969).
- Muhammed İkbal, “Tecdîdü’l-fikri’d-dînî fi’l-İslâm, Çev: Muhammed Adas, (Kahire, Dar’ul-Kitabi’l-Mısrî, 2011.
- Muhammed İkbal, İslam’da Dini Düşüncenin Yeniden Doğuşu, (İstanbul 1984),
- Muhammed Reşid Rıza, Tefsiru’l-Menar, (Mısır, 1973).
- Muhammed Said el-Buti, Davabetu’l-maslahat fi’ş-Şeriati’l-İslamiyye,( Mussesetü’l-er-Resala, 1973).
- Mustafa Karataş, Çağdaş Yazar Muhammed Gazâli’nin Hadis ve Sünnet İlişkin Görüşleri, İstanbul Üniversitesi İlahiyaat Fakültesi, 10 (2014).
- Mustafa Öztürk, Kur’an’ın Tarihsel Bir Hitap Oluş Keyfiyeti, İslâmî İlimler Dergisi, sayı: 1 /2, (2006).
- Nazik Saba Yared, er-Rahhâlûne’l-Arab ve hadâratü’l-garb fî nahnadi’l-Arabiyyeti’l-hadîse, 1. baskı, (Beyrut, Müessese Nevfel, ty).
- Osman Keskioğlu, Muhammed Abduh(1266-1323 H. / 1849-1905M.), Nkara üniversi-tesi, İlahyat Fakültesi, (1970) 18.
- Recep Şentürk, İslam Dünyasında Modernleşme ve Toplumbilim (Modernleşme), (İstanbul 1996).
- Süleyman Tufi, Şerhu muhtasari’r-ravda, Müessesetü’r-Risale, 1. Baskı, (1987).
- Şevket Kotan, İslam Geleneğinin Dönüşümü ve Tarihselcilik Sorunu, Bilimname Dergisi, sayı: 6, (2004).
- Şevket Topal, Ziya Gökalp’in İçtimâi Usûl-İ Fıkıh Önerisi Ve İzmirli İsmail Hakkı’nın Karşı Eleştirisi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi), 2, (2012),
- Vasfi Aşur Ebu Zeyd, el- Muhâvelâtü’t-tecdîdiyyeti’l-muâsıra fî usûli’l-fıkh, 1. Baskı, (Mısır, Savt’ül-Kalem el-Arabi, 2009).
- Yunus Apaydın, Fıkıh Usûlünün Temel Kabulleri ve Tarihselcilik, (İstanbul, İSAM, 2019).
- Yunus Apaydın, Klasik Fıkıh Usûlünün Uapısı ve İşlevi, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı: 1, (2003).
- Yusuf el-Karadâvî, el-Fıkhu'l-İslâmi beyne'l-asaleti ve't-tecdid, (Kahire, Mektebetu Ve-hbe, 1996).
- Yusuf el-Karadâvî, el-İctihat fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye mea’n-nazariyyati’t-tahlîliyye fi’l-ictihadi’l-muâsır, (Mısır, Darü’l-Kalem, 1996), 67 ve sonrası.
- Ziya Gökalp, “Hüsn ve Kubh”, İslam Mecmuası, c. I sayı: 8(1329).
- Ziya Gökalp, Örf Nedir – İctimaî Usûl-ı Fıkh Meselesi Münasebetiyle; Hikmet Yurdu, 12/2 (Temmuz – Aralık 2013).
There are 54 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | March 31, 2020 |
| Acceptance Date | March 29, 2020 |
| Published in Issue | Year 2020 Volume: 20 Issue: 1 |
